استفاده از بیمه شخص ثالث در تصادف: شرایط، مدارک، مراحل و نکات مهم
وقتی تصادف اتفاق می‌افتد، معمولاً رانندگان با یک حس سردرگمی روبه‌رو می‌شوند؛ بسیاری از رانندگان دقیقا نمی‌دانند باید چه مراحلی را طی کنند، چه مدارکی باید ارائه دهند و چگونه می‌توانند از بیمه شخص ثالث برای جبران خسارت استفاده کنند. این پرسش‌ها به‌خصوص زمانی پررنگ‌تر می‌شود که اولین تجربه تصادف فرد باشد یا تعیین مقصر حادثه کمی پیچیده به نظر برسد.
در این مقاله، تلاش کرده‌ایم صفر تا صد استفاده از بیمه شخص ثالث را به شکل شفاف، گام‌به‌گام و بر اساس مقررات بیمه مرکزی توضیح دهیم؛ از مراحل بعد از تصادف و مدارک موردنیاز گرفته تا شرایط قانونی، استفاده در حالت مقصر یا زیان‌دیده و دفعات قابل استفاده از بیمه. بعد از مطالعه این مقاله، دقیقا می‌دانید پس از هر تصادف برای دریافت خسارت بدون دردسر چه مراحلی را باید طی کنید.
مدارک لازم برای استفاده از بیمه شخص ثالث
مدارکی که باید به شرکت بیمه ارائه شود، بسته به نوع خسارت (مالی یا جانی)، کروکی‌دار بودن حادثه و وضعیت رانندگان متفاوت است. اما به‌طور کلی، مدارک زیر پایه اصلی تشکیل پرونده خسارت را تشکیل می‌دهند:
- بیمه شخص ثالث هر دو طرف
- کارت خودروی هر دو طرف حادثه
- گواهینامه رانندگی معتبر هر دو طرف
- فرم گزارش پلیس یا کروکی (در صورت نیاز)
در خسارات جانی، مدارک تکمیلی زیر لازم است:
- گزارش رسمی پلیس یا کروکی
- گزارش اورژانس و کمیسیون پزشکی قانونی (در موارد خاص)
- مدارک هویتی مصدومان
- بیمه‌نامه و مدارک راننده مقصر
- گزارش بیمارستان و فاکتورهای درمانی
نکته: در صورت نداشتن گواهینامه معتبر، بیمه موظف است خسارت زیان‌دیده را پرداخت کند، اما پس از آن می‌تواند مبلغ پرداخت‌شده را از راننده مقصر مطالبه کند.
بعد از تصادف چگونه از بیمه استفاده کنیم؟ (توضیح گام‌به‌گام مراحل)
بسیاری از مشکلات در دریافت خسارت، به دلیل رعایت‌نشدن همین مراحل ساده است. در این بخش، فرایند استفاده از بیمه شخص ثالث را مرحله‌به‌مرحله، بدون پیچیدگی و مطابق قوانین بیمه مرکزی توضیح می‌دهیم.
۱- توقف و ایمن‌سازی صحنه تصادف
بلافاصله بعد از تصادف، خودرو را در نزدیک‌ترین نقطه امن نگه دارید. فلاشر را روشن کنید و اگر لازم بود مثلث خطر بگذارید. اگر تصادف شدید است یا خودروها وسط مسیر مانده‌اند، پس از عکس‌برداری کامل از صحنه و در صورت جرحی نبودن خودرو را جابه‌جا کنید.
۲- بررسی وضعیت افراد و تماس با اورژانس در صورت آسیب جانی
در صورت بروز هرگونه آسیب جسمی حتی خفیف، تماس با ۱۱۵ ضروری است، زیرا خسارت درمانی بدون گزارش اورژانس و پلیس پرداخت نمی‌شود.
۳- تماس با پلیس برای حضور در محل حادثه
پلیس باید در موارد زیر حتماً حضور داشته باشد:
- آسیب جانی
- اختلاف میان طرفین درباره مقصر
- تصادف در خارج از شهر
- یکی از طرفین مدارک ندارد
- خسارت مالی بیشتر از حداقل تعهد مالی (طبق اعلام سالانه)
- احتمال مصرف مواد مخدر یا مست بودن راننده (برای توضیحات بیشتر مقاله بیمه شخص ثالث در حالت مستی را مطالعه کنید.)
- فرار طرف مقابل
- یکی از طرفین حادثه موتور باشد.
اگر حادثه جزئی باشد (خسارت کمتر از ۵۳.۳ میلیون تومان) و هر دو طرف توافق داشته باشند، نیازی به حضور پلیس نیست و امکان دریافت خسارت بدون کروکی از شرکت بیمه وجود دارد. در غیر این صورت، افسر راهنمایی و رانندگی پس از بررسی صحنه تصادف، کروکی تصادف را تنظیم کرده و مقصر را مشخص می‌کند. در حالت بدون پلیس، مسئولیت تعیین مقصر با توافق دو طرف و بررسی کارشناس بیمه خواهد بود.
۴- جمع‌آوری مدارک و مستندسازی کامل حادثه
قبل از ترک محل حادثه از پلاک هر دو خودرو عکس بگیرید. از زاویه برخورد، محل حادثه و آسیب‌ها فیلم و عکس واضح تهیه کنید. نام و شماره تماس طرف مقابل را یادداشت کنید. این تصاویر در ارزیابی کارشناس بیمه بسیار موثر هستند.
اگر به پلیس اطلاع ندادید و با توافق صحنه را ترک کردید، حتماً شماره تماس، کارت شناسایی و اطلاعات بیمه‌ای یکدیگر را دریافت کنید تا هنگام مراجعه به شرکت بیمه، مدارک لازم برای بررسی و تعیین تکلیف جبران خسارت در اختیار داشته باشید.
۵- مراجعه به شرکت بیمه
طرف زیان‌دیده باید در اولین فرصت (معمولاً تا ۵ روز کاری) برای تشکیل پرونده به بیمه‌گر مقصر مراجعه کند تا مدارک بررسی شود و کارشناس خسارت خودرو پس از بازدید، میزان خسارت قابل پرداخت را تعیین کند.
۶- بررسی خسارت، ارزیابی کارشناس و پرداخت
پس از ارزیابی خسارت مالی مستقیماً به حساب زیان‌دیده واریز می‌شود. در صورت بالا بودن مبلغ خسارت، ممکن است شرکت بیمه، معرفی‌نامه تعمیرگاه صادر کند. این مساله بیشتر هنگام دریافت خسارت از بیمه بدنه اتفاق می‌افتد.
در خسارت‌های جانی پرونده به پزشکی قانونی ارجاع می‌شود و پس از تعیین دیه و مدارک تکمیلی، پرداخت انجام می‌شود. در این خسارت‌ها مراحل گرفتن دیه کمی زمان‌بر است.
مراحل ویژه در دو حالت خاص
در دو حالت زیر، طبق توضیحات عمل کنید:
الف) اگر مقصر از صحنه فرار کرد
- تماس فوری با پلیس
- دریافت گزارش
- استفاده از صندوق تامین خسارت‌های بدنی (این صندوق در مواقعی استفاده می‌شود که راننده مقصر فرار کرده باشد یا بیمه نداشته باشد؛ در چنین شرایطی، پوشش‌های صندوق تامین خسارت‌های بدنی وارد عمل شده و خسارت‌های جانی زیان‌دیده را جبران می‌کند.)
ب) اگر خودرو فاقد بیمه بود
- مبلغ خسارت از طریق مقصر یا صندوق خسارت‌های بدنی پرداخت می‌شود.
- سپس بیمه‌گر می‌تواند از مقصر خسارت را پس بگیرد. (در ادبیات بیمه‌ای به این امر حق رجوع می‌گویند.)
چه زمانی می‌توانیم از بیمه شخص ثالث استفاده کنیم؟
منظور از «شخص ثالث» هر فردی است که بر اثر عملکرد یک خودرو آسیب ببیند؛ چه سرنشین خودروی مقابل باشد، چه عابر پیاده، موتور‌سوار یا حتی مالک یک خودروی پارک‌شده. «استفاده از بیمه شخص ثالث» یعنی جبران خسارت زیان‌دیده توسط بیمه‌گر مقصر به‌جای اینکه مبلغ خسارت از جیب راننده پرداخت شود. در این بخش تمام موقعیت‌هایی را که طبق قانون می‌توانید از بیمه شخص ثالث استفاده کنید، به‌صورت شفاف توضیح می‌دهیم.
خسارت مالی به خودروی مقابل
رایج‌ترین حالت استفاده از بیمه شخص ثالث زمانی است که شما به خودرو یا موتور دیگری برخورد کرده و باعث خسارت مالی شده باشید. در این حالت، بیمه‌گر خودرو مقصر موظف به پرداخت هزینه تعمیر زیان‌دیده است.
خسارت مالی به اموال دیگران (غیر از خودرو)
بیمه شخص ثالث فقط مخصوص خودروها نیست. اگر برخورد شما باعث خسارت به موارد زیر شود، همچنان بیمه پرداخت می‌کند:
- دیوار و نرده
- تابلو یا مانع شهری
- وسایل منزل یا مغازه
خسارت جانی (آسیب‌دیدگی افراد)
در صورت آسیب‌دیدگی عابر پیاده، سرنشینان خودروی مقابل، موتور‌سوار و حتی سرنشینان خودروی مقصر بیمه شخص ثالث هزینه درمان و دیه را تا سقف قانونی پرداخت می‌کند.
برخورد با خودرو یا موتوری که مقصر نیست یا در حال حرکت نبوده است
در تصادف‌هایی که منجر به خسارت به خودروهای پارک‌شده، موتورسیکلت‌ها، دوچرخه‌ها یا هر وسیله نقلیه متوقف‌شده می‌شود، بیمه شخص ثالث خسارت واردشده را پوشش می‌دهد.
خسارت ناشی از آتش‌سوزی، انفجار یا تصادف شدید
اگر در اثر برخورد، خودرو آتش بگیرد یا منفجر شود و به افراد یا اموال خسارت وارد شود، بیمه شخص ثالث هزینه‌های مرتبط را پوشش می‌دهد.
تصادف‌های بدون تماس مستقیم
اگر حادثه بدون برخورد مستقیم باشد اما شما باعث آسیب شوید، مثل:
- ترمز ناگهانی منجر به زمین‌خوردن موتور
- انحراف ناگهانی شما و برخورد خودروی دیگر با مانع
در این موارد طبق قانون، خسارت قابل پرداخت است (در صورت تشخیص افسر و کارشناس بیمه و اثبات رابطه علت و معلول).
استفاده از بیمه شخص ثالث برای عابر پیاده
اگر تصادف منجر به آسیب‌دیدگی عابر شود، تمام هزینه‌های درمان و دیه او از محل بیمه‌نامه شخص ثالث مقصر پرداخت می‌شود.
شرایط استفاده از بیمه شخص ثالث برای راننده
استفاده از بیمه شخص ثالث در صورت مقصر بودن نیز امکان‌پذیر است. هدف اصلی بیمه شخص ثالث، جبران خسارت‌هایی است که راننده مقصر به دیگران وارد می‌کند؛ با این حال، این بیمه خسارت‌های جانی وارد شده به راننده مقصر و سرنشینان آن خودرو را نیز پوشش می‌دهد، زیرا سرنشینان خودروی مقصر، از نظر قانون «شخص ثالث» محسوب می‌شوند. برای درک بهتر، مطالعه مقاله بیمه شخص ثالث چیست را به شما توصیه میکنیم.
بنابراین در صورت بروز آسیب جانی، هزینه‌هایی مانند دیه، درمان، خدمات پزشکی قانونی، بستری یا عمل جراحی مطابق تعرفه سالانه توسط شرکت بیمه پرداخت می‌شود.
نکته: در بیمه بدنه، حتی اگر مقصر حادثه باشید، خسارت واردشده به خودروی شما توسط شرکت بیمه جبران می‌شود.
امکان استفاده از بیمه شخص ثالث در صورت نداشتن گواهینامه وجود دارد؟
بله، اما با یک شرط مهم. طبق قانون جدید تصادف بدون گواهینامه، در صورتی که راننده فاقد گواهینامه معتبر باشد، شرکت بیمه همچنان موظف است خسارت جانی و مالی اشخاص ثالث را پرداخت کند تا زیان‌دیده دچار مشکل نشود. اما پس از پرداخت خسارت، بیمه‌گر می‌تواند کل مبلغ پرداخت‌شده را از راننده مقصر بدون گواهینامه بازپس گیرد. به عبارت دیگر، نداشتن گواهینامه مانع پرداخت خسارت به زیان‌دیده نیست، اما باعث می‌شود راننده مقصر مسئول بازپرداخت مبلغ به شرکت بیمه شود.
اگر راننده زیان‌دیده فاقد گواهینامه باشد، خسارت او (چه مالی و چه جانی) طبق قانون پرداخت می‌شود، ولی با او برخورد قانونی انجام شده و خودرو به پارکینگ منتقل خواهد شد.
نکته مهم اینکه بیمه بدنه در هیچ حالتی خسارتی به راننده یا خودروی فاقد گواهینامه معتبر پرداخت نمی‌کند.
در صورت پایان اعتبار گواهینامه نیز محدودیت متفاوت است: اگر کمتر از یک سال از تاریخ انقضا گذشته باشد، بیمه ثالث خسارت را کامل پرداخت می‌کند و راننده تنها جریمه پلیس را می‌پردازد؛ اما پس از گذشت بیش از یک سال، راننده مقصر از پوشش بیمه محروم می‌شود.
مواردی که بیمه شخص ثالث خسارت را پرداخت نمی‌کند
در موارد زیر، بیمه موظف به جبران خسارت نیست:
- خسارت‌های بالاتر از سقف بیمه
- تصادف عمدی یا صحنه‌سازی
- راننده تحت تأثیر الکل و مواد
- دیگر استثنائات بیمه شخص ثالث نظیر خسارت‌های ناشی از حوادث طبیعی و…
در این شرایط، زیان‌دیده باید خسارت را از مقصر مطالبه کند و شرکت بیمه هیچ تعهدی برای پرداخت یا جبران ندارد.
تعداد دفعات استفاده از بیمه شخص ثالث چقدر است؟
یکی از پرتکرارترین سؤال‌های رانندگان این است که «چند بار می‌توانیم از بیمه شخص ثالث استفاده کنیم؟» یا «اگر زیاد خسارت بگیریم، بیمه محدودیت می‌گذارد؟»
واقعیت این است که شما می‌توانید در طول اعتبار بیمه‌نامه، با در نظر گرفتن میزان تعهد مالی بیمه‌نامه، هر چند بار که حادثه رخ دهد از بیمه شخص ثالث استفاده کنید؛ چه خسارت مالی، چه جانی، چه تصادف ساده، چه تصادف شدید. تنها نکته مهم این است که اگر در طول سال حتی یک‌بار از بیمه شخص ثالث استفاده کنید. تخفیف عدم خسارت شما برای سال بعد کاهش پیدا می‌کند.
آیا برای استفاده از بیمه شخص ثالث به حضور مالک خودرو نیاز است؟
در حالت کلی خیر. برای دریافت خسارت بیمه شخص ثالث، حضور مالک خودرو الزامی نیست و راننده یا هر فردی که نماینده قانونی محسوب شود، می‌تواند برای تشکیل پرونده اقدام کند.
شرط اصلی این است که مدارک مالکیت خودرو (کارت خودرو یا برگ سبز) و بیمه‌نامه معتبر ارائه شود. در تصادف‌های جانی یا اختلافی، شرکت‌های بیمه برای تکمیل پرونده نیاز به حضور مالک دارند.
مدت زمان پرداخت خسارت بیمه شخص ثالث چقدر است؟
پس از تکمیل مدارک و بازدید کارشناس، شرکت بیمه معمولاً بین ۷ تا ۱۵ روز کاری خسارت مالی را پرداخت می‌کند. برخی شرکت‌ها مثل بیمه ایران پس از ۷۲ ساعت، خسارت شما را پرداخت می‌کنند. در خسارت‌های جانی، روند طولانی‌تر است؛ پرونده باید در پزشکی قانونی بررسی شود و پس از تعیین میزان دیه یا هزینه‌های درمان، پرداخت انجام می‌شود.
استفاده از بیمه شخص ثالث در صورت برخورد با حیوانات
بیمه تصادف با حیوانات در واقع همان بیمه شخص ثالث است. اگر تصادف باعث آسیب جانی به حیوان شود، بیمه شخص ثالث خسارت مالی مالک حیوان را جبران می‌کند؛ اما برای خودروی مقصر، پرداخت خسارت با بیمه بدنه است نه شخص ثالث.
در برخورد با حیوانات وحشی در جاده‌ها نیز همین قانون برقرار است؛ شخص ثالث خسارت حیوان را پوشش می‌دهد و خسارت خودرو پرداخت می‌شود. در هر دو حالت، گزارش پلیس و دریافت کروکی اهمیت زیادی دارد.
استفاده از بیمه شخص ثالث در صورت نداشتن بیمه‌نامه
اگر هنگام تصادف بیمه‌نامه را همراه نداشته باشید، حق استفاده از بیمه شخص ثالث همچنان برای شما محفوظ است؛ در صورتی که بیمه داشته باشید، امکان استعلام بیمه شخص ثالث توسط افسر راهنمایی رانندگی از سامانه بیمه مرکزی به صورت آنلاین وجود دارد. با توجه به فراگیر شدن خرید بیمه آنلاین پیشنهاد میکنیم برای احتیاط فایل پی‌دی‌اف بیمه شخص ثالث خود را دانلود کرده و در گوشی همراه خود ذخیره کنید.
در آخر برای جلوگیری از دردسر و دریافت سریع خسارت، توصیه میکنیم هنگام خرید یا تمدید بیمه، از خدمات سریع و ۲۴ ساعته بیمه‌دات‌کام استفاده کنید؛ در این سامانه می‌توانید نرخ تمام شرکت‌ها را مقایسه کرده و بیمه شخص ثالث را آنلاین، فوری و مطمئن تهیه کنید.
اول خودرو را در محل امن متوقف کنید و صحنه را ایمن کنید. سپس وضعیت افراد را بررسی کرده و در صورت آسیب‌دیدگی، با اورژانس و پلیس تماس بگیرید.
بله، اگر خسارت مالی کمتر از حد مجاز اعلامی سالانه باشد و هر دو طرف درباره مقصر توافق داشته باشند، امکان دریافت خسارت بدون کروکی وجود دارد.
اگر حیوان اهلی باشد، خسارت جانی یا مالی واردشده به حیوان تحت پوشش ثالث است؛ اما خسارت واردشده به خودروی مقصر فقط با بیمه بدنه پرداخت می‌شود.
خیر. راننده یا نماینده قانونی می‌تواند تشکیل پرونده دهد، فقط مدارک مالکیت خودرو باید ارائه شود.
در موارد زیر: اختلاف بر سر مقصر، خسارت جانی، نبود مدارک، احتمال مصرف مواد یا الکل، تصادف خارج از شهر، خسارت بیش از حد مجاز، یا درگیر بودن موتورسیکلت.
داشتن فایل الکترونیکی بیمه‌نامه برای استفاده از بیمه شخص ثالث کافی است.
محدودیت تعداد وجود ندارد؛ اما هر بار استفاده باعث کاهش تخفیف عدم خسارت در سال بعد می‌شود.
با پلیس تماس بگیرید و گزارش بگیرید. در خسارت‌های جانی، صندوق تأمین خسارت‌های بدنی هزینه‌ها را پرداخت می‌کند.
