مشاغل به طور کلی در کیفیت زندگی افراد تاثیرگذار هستند. به همین دلیل، به مشاغلی که سلامت جسمی و روانی انسان را به خطر میاندازند، مشاغل سخت و زیانآور میگویند. مشاغل سخت و زیان آور به وسیله، اداره کار مشخص میشوند. احتمالا شنیدهاید که، بعضی افراد بعد از ۲۰ تا ۲۵ سال اشتغال میتوانند، بازنشسته شوند. شاید در نگاه اول، این موضوع جذاب به نظر برسد. بالاخره این افراد بین ۵ تا ۱۰ سال کمتر کار میکنند و به همان نسبت، حقبیمه کمتری هم میپردازند.
اما بهتر است، برای نتیجهگیری عجله نکنیم و از خودمان بپرسیم؛ مگر آنها چه شغلی دارند که قانون کار برایشان استثناء قائل شدهاست؟ پاسخ این پرسش را میتوان در شرایط کاری این افراد پیدا کرد. چه مشاغلی در دسته مشاغل سخت و زیان آور قرار میگیرند؟ آیا لیست مشاغل سخت و زیان آور برای همه ارگانها یکسان است؟ مشاغل سخت تامین اجتماعی شامل چه مواردی هستند؟ سختی کار شامل چه مشاغلی میشود؟ در ادامه این مقاله از مجله بیمه، به این سوالات پاسخ خواهیم داد و بخشنامه مشاغل سخت و زیان آور را با هم بررسی خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید.
اگر محیط کاری از نظر عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی استاندارد نباشد، سلامت افراد به خطر میافتد. این خطرات، تنشهای روحی و جسمی سنگینی به شاغلین در این محیطها، وارد میکند. معمولا این تنشها، باعث بیماریهای شغلی و عوارض ناشی از آن مانند: از کار افتادگی دائم و جزئی در افراد میشوند. همچنین آمار حوادث منجر به فوت، در مشاغل سخت و زیان آور زیاد است. در چنین شرایطی معمولا، کارفرما تلاش میکند، که با بهرهگیری از تدابیر فنی-مهندسی و گاه ایمنی-بهداشتی از شرایط سخت و زیانآور محیط کار، بکاهد. با این وجود، افراد در مشاغل سخت و زیان آور همچنان در معرض فرسودگی و آسیب هستند. در این راستا، قانونگذار در تعیین سن بازنشستگی آنان، تمهیداتی را در نظر میگیرد، تا تاثیر مخاطرات شغلی بر جسم و روان افراد شاغل در مشاغل سخت و زیان آور را، به حداقل برسد.
معمولا تعیین سخت و زیان آور بودن مشاغل، بعد از درخواست کارگر یا شاغلین، مورد بررسی قرار میگیرد. برای مشخص شدن صحت سخت و زیان آور بودن مشاغل، سوابق و شرایط محیط کار را، مورد بررسی قرار میدهند. این قانون در سال ۱۴۰۳ برای تعیین سختی کار اعمال شد.
به طور کلی بعد از این که درخواست سخت و زیان آور بودن مشاغل، از سوی افراد و ارگانهای مربوطه ارائه شد، کمیته کارشناسان با برگزاری جلسهای، شرایط را بررسی و در انتها، مستندات موجود بر سخت و زیانآور بودن شغل، به وسیله کمیته استانی، تایید میشود. افراد و ارگانهایی که باید درخواست بررسی سخت و زیان آور بودن مشاغل را بدهند، به شرح زیر هستند:
توجه داشته باشید که، بر اساس ماده ۹ آییننامه اجرایی، سخت و زیانآور بودن مشاغل، باید به وسیله کمیته کارشناسان، مورد بررسی قرار گیرد و همچنین طبق ماده ۸ آییننامه اجرایی، سخت و زیان آور بودن مشاغل به وسیله کمیته استانی هم باید، تایید شود. به عبارتی در پایان، کمیته استانی برای بررسی سوابق و شرایط محیط از محل، بازدید میکنند. در صورت تایید این کمیته، شغل مورد درخواست در لیست مشاغل سخت قرار میگیرد. سختی کار تامین اجتماعی فقط با طی کردن این مراحل و تایید توسط نهادهای مربوطه تعیین میشود.
چه مشاغلی سختی کار دارند؟ چگونه بفهمیم سختی کار داریم؟ جدول مشاغل سخت و زیان آور شامل چه مواردی است؟ مشاغل سخت و زیان آور، طبق نظر شورای عالی کار به دو گروه «الف» و «ب» تقسیم میشوند:
لازم به ذکر است، موارد ذکر شده در این گروه، همان مشاغل سخت تامین اجتماعی هستند.
لیست مشاغل سخت و زیان آور
اگر برای شما هم سوال است که سختی کار به چه مشاغلی تعلق میگیرد؟ و کارهای سخت و زیان آور کدامند؟ به خواندن ادامه دهید. در لیست مشاغل سخت و زیان آور مصوب وزارت کار و بهداشت، ۱۱۰ شغل قرار میگیرند که این مشاغل، در گروههای زیر دستهبندی میشوند.
کار در معدن در دسته مشاغل سخت و زیان آور قرار دارد.
معادن خواه تحتالارضی باشد یا سطحالارضی: مادامی که موجب شود کارگران در تونلها و راهروهای سرپوشیده به استخراج مشغول شوند، در دسته مشاغلی که سختی کار دارند، قرار میگیرند.
مباشرت و نظارت کارگر در میلهها، راهروهای سرپوشیده و تونلهای معدن: اعم از جدا کردن، منفجر کردن مواد، حمل مواد حاصل از انفجار، اداره کردن تاسیسات آب و برق در داخل معدن، به عنوان یکی از مشاغل سخت و زیان آور است.
حفر قناتها، چاهها و فاضلابها به طور کلی از مشاغل سخت و زیان آور است.
کار در مجاورت کوره های ذوب از مشاغل سخت و زیان آور است.
به دو شرط زیر این شغل، در لیست مشاغل سخت و زیان آور لحاظ میشود:
کارگاههایی چون: سالامبورسازی، دباغی، روده پاککنی در دسته مشاغل سخت و زیان آور قرار میگیرند. همچنین کارگرانی که به طور مستمر در گندآبروها و مکانهای جمعآوری، حمل و دفن زباله شهری مشغولند، هم در این دسته قرار دارند.
این کارگرها مسئولیت جمعآوری، انتقال و انبارکردن کود را به عهده دارند و شغل آنها در لیست مشاغل سخت و زیان آور قرار میگیرد.
کسانی که در ارتفاع بیش از ۵ متر از سطح زمین، کار میکنند؛ مانند فضاهای باز بر روی داربست، اتاقکهای متحرک و دکلها هم، در لیست اداره کار، شامل سختی کار میشوند.
اگر میخواهید در خصوص ایمنی داربست و انواع آن، اطلاعاتی کسب کنید، مقاله داربست چیست؟ را مطالعه نمایید.
کار روی دکل های برق از مشاغل سخت است.
افرادی که بر خطوط و پستهای انتقال برق فشار قوی کار میکنند، در شرایطی که فشار ۶۳ کیلو ولت و بالاتر باشد.
افرادی که به طور مداوم در مشاغلی مانند: پخت آسفالت دستی، قیرپاشی، شن پاشی و مالچ پاشی کار میکنند، در یکی از مشاغل سخت اشتغال دارند.
جوشکاری در مخازن شامل مشاغل سخت و زیان آور میشود.
در شرایطی که افراد کارشان با مواد رادیواکتیو باشد، به دلیل این که تماس مداوم با اشعه در فرد، بیماری ایجاد میکند، شغل آنها در دسته مشاغل سخت و زیان آور قرار میگیرد. برای مثال مشاغلی که در تماس مستقیم با رادیواکتیو و پرتوهای یونساز هستند.
کار با مواد رادیواکتیو از مشاغل سخت و زیان آور است.
مشاغلی مانند، غواصی در عمق، به علت وجود فشار محیطی بیش از حد، در گروه مشاغل سخت و زیان آور قرار میگیرند.
اگر سر و صدای محیط کار به حدی زیاد باشد که، باعث بیماریهای شنوایی و حتی ناشنوایی کارگر شود، آن شغل از مشاغل سخت و زیان آور محسوب میشود. البته باید تمام مقررات حفاظتی و ایمنی هم نتواند به حذف این خطرات کمک کند.
اشتغال به کارهای زیر در دسته مشاغل سخت و زیان آور قرار میگیرند:
اگر ارتعاش محیط، سلامتی کارگر را به خطر اندازد، در دسته مشاغل سخت و زیان آور قرار میگیرد.
موارد زیر از مشاغل سخت و زیان آور هستند:
برخی حوزهها در پزشکی و پیراپزشکی در دسته مشاغل زیان آور و سخت هستند:
موارد زیر هم در لیست مشاغل سخت و زیان آور قرار میگیرند:
آیا شغل شما در دسته مشاغل سخت و زیان آور قرار دارد؟ برای مدیریت هزینههای ناشی از آسیب در هنگام کار، بیمه حوادث انفرادی را تهیه کنید.
احتمالا بعد از مشاهده لیست مشاغل سخت و زیان آور میپرسید که، اگر شغل فرد در لیست بالا قرار نگیرد، آیا او میتواند برای سختی کار به اداره کار درخواست دهد؟ بله؛ میتواند. برخی از کارفرماها برای فرار از پرداخت حقبیمه مازاد و… از اعلام سخت و زیان آور بودن، مشاغل خودداری میکنند. اگر فردی فکر میکند، شغلش مشمول دریافت سختی کار میشود، میتواند به اداره کار درخواست بدهد تا آنها بررسیهای لازم را انجام دهند.
برای کسب اطلاعات جامع در خصوص تفاوت بین سختی کار و مشاغل سخت و زیان آور مقاله مذکور را مطالعه نمایید.
براساس قانون جدید مشاغل سخت و زیان آور در سال ۱۴۰۳، پیگیری سختی کار به صورت اینترنتی انجام میشود. مدارک مورد نیاز برای درخواست سختی کار شامل موارد زیر است:
شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور برای زنان و مردان تفاوتهایی دارد. در ادامه شرایط سنی در این مشاغل را، برای مردان و زنان، مورد بررسی قرار میدهیم.
سن بازنشستگی مشاغل سخت برای مردان ب شرح زیر است:
زنان در شرایط زیر میتوانند بازنشسته شوند:
نحوه محاسبه سابقه پرداخت حق بیمه در مشاغل سخت و زیان آور
سازمان تامین اجتماعی برای محاسبه سابقه پرداخت حقبیمه در مشاغل سخت و زیان آور، از فرمول زیر استفاده میکند:
فرمول محاسبه سوابق بیمه: {(سابقه کار سخت و زیانآور ضرب در یک و نیم) + سابقه کار عادی}
کارفرما در این مشاغل موظف است ۲۷% حق بیمه بپردازد. از این مقدار، ۲۳% درصد حق بیمه مشاغل پر خطر، مشابه مشاغل عادی و ۴% درصد حقبیمه اضافی مربوط به کارهای سخت است.
متقاضی بازنشستگی باید ۲۰ سال متوالی یا ۲۵ سال متناوب در مشاغل سخت، اشتغال داشته باشد.
ایام زیر به شرط بودن در فواصل اشتغال به کارهای سخت و زیانآور، جزء سابقه فرد محسوب میشود:
روزهای زیر در فواصل اشتغال به کارهای سخت و زیانآور توالی آن را، زایل نمیکند:
ایام زیر اگر در فواصل اشتغال در کارهای سخت بیفتد، توالی را زایل میکند و مشمول تناوب در سابقه بیمه میشود:
شرایط زیر به عنوان استثناء توالی و تناوب کارهای سخت در آییننامه سال ۱۳۹۳ مشخص شده است:
اگر فرد در طی ۲۰ سال سابقه خدمت حداکثر یک سال به هر عنوان در این کارها اشتغال نداشته باشد. عناوین اشاره شده در این آییننامه شامل: غیبت، بیماری، اخراج، ترک کار، کارکرد عادی، مشاغل آزاد، بیمه اختیاری و مواردی از این دست، به حساب میآید.
بر اساس ماده ۵۲ قوانین کار، ساعات کاری در مشاغل سخت نباید، بیشتر از ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته باشد. طبق ماده ۶۱ قانون کار، اضافه کاری در مشاغل سخت و زیان آور، ممنوع است.
مرخصی سالیانه در این مشاغل، پنج هفته در سال است. به این افراد توصیه میشود، برای کم کردن فرسودگی و آسیب ناشی از کار، شش ماه یکبار به مرخصی بروند.
فعالیت زنان و نوجوانان در مشاغل سخت و زیان آور ممنوع است.
اشتغال زنان و نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال در مشاغل خطرناک، ممنوع است. ممنوعیت اشتغال زنان در کارهای سخت در ماده ۷۵ قانون کار و ممنوعیت اشتغال نوجوانان در ماده ۸۳ آمده است. بنابراین استفاده از زنان و نوجوانان در مشاغل سخت و زیانآور، غیر قانونی بوده و در صورت مشاهده، با کارفرما برخورد قانونی صورت میگیرد.
افراد برای ثبت درخواست بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور و پیگیری این موضوع، میتوانند به سامانه مشاغل سخت و زیان آور وزارت تعاون کار و امور اجتماعی، مراجعه کنند.
اگر در کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارید توصیه میشود از پوششهای بیمه حوادث انفرادی نیز استفاده کنید. این بیمهنامه در دسته بیمه اشخاص قرار دارد که میتوانید آن را به صورت سازمانی و انفرادی تهیه کنید. برای دستیابی به اطلاعات بیشتر در این زمینه، میتوانید با کارشناسان و مشاوران بیمه دات کام در واحد پشتیبانی تماس بگیرید، تا به صورت کامل شما را راهنمایی کنند.
آگاهی از مشاغل سخت و زیان آور به شما کمک میکند تا، از حقوق قانونی خود، غافل نشوید. مشاغل سخت و زیان آور به دلیل شرایط ویژهای که دارند، کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار میدهند. در این مقاله گفتیم که، شرایط بازنشستگی با ۲۰ تا ۲۵ سال سابقه خدمت، مختص چه کسانی است. همچنین مشاغل سخت و زیان آور را معرفی کردیم و جزییات قانونی آن را با شما در میان گذاشتیم. در انتها هم بنا به توصیه مشاوران بیمه دات کام، بیمه حوادث انفرادی را به شما معرفی کردیم. بیمه دات کام یک کارگزاری آنلاین خرید بیمه است. اگر قصد خرید این بیمهنامه را دارید به صفحه محصولات سایت بروید یا شماره تماسهای پشتیبانی تماس بگیرید. علاوه بر این اگر در خصوص مشاغل سخت و زیان آور و بیمه حوادث انفرادی سوال یا ایهامی دارید، میتوانید از قسمت نظرات این مقاله با ما در ارتباط باشید.
علی
سلام آیا کارگران ایران خودرو جز مشاغل سخت قرار میگیرن؟
کارشناس بیمه
خیر؛ سختی کار به محل و شرایط کار بستگی دارد. شاید برخی از آنها از مزایای سختی کار برهمند شوند اما تمام کارگران ایران خودرو مشمول ارفاق مشاغل سخت و زیان آور نمیشوند.
علیرضا لفوطی هستم
سلام و عرض ادب و احترام و خسته نباشید. بنده از سال ۷۴شرکت مشغول کار شدم و با ۱۱سال سابقه کار سخت وزیان آور، وشرکت اعلام ورشکستگی نمود و از اون شرکت اومدم بیرون، وحالا برای بازنشستگی میخوام اقدام کنم، آیا به من تعلق میگیرد یا خیر؟
رضا
سلام وقت بخیر .بنده درمجموع بااحتساب خرید خدمت سربازی و ۱۸ماه بیمه بیکاری ک استفاده کرده ام الان درمجموع ۲۳سال سابقه بیمه و۵۱سال سن دارم .ازسال ۸۸هم ب طور دایم در یک شرکت تعمیراتی در نیروگاهها و پالایشگاهای کشور ب عنوان تکنسین مشغول ب کارم درنیروگاهها سختی کار تایید شده ایا الان میتوان درخواست بازنشستگی بدم دراین شرکت ۱۵سال مداوم مشغول و بیمه پیوسته پرداخت شده لطفا راهنمایی بفرمایید ممنونم
جعفری
با سلام پرستارانی که داروهای شیمی درمانی حل میکنند با وجود اینکه این داروها تراتوژن هستند چرا مشاغل سخت و زیان اور در نظر گرفته نشده و ایا ما خودمان باید در خواست پیگیری بدهیم
مهدی باقری کلایه
سلام بنده شغلم اپراتور ماشینکار دستگاه هست قطعات خودرو پیمانکاربودیم تبدیل وضعیت شدیم الان توهمان شرکت مگاموتور هستم حالا که شرکت قبلی جمع شده چطور به کمیته سخت وزیان آور درخواست بدم به نظرتان امکانش هست ولی الان تومگاموتور مشغولم ۲۱سال متوالی سابقه دارم
محمد علی
با سلام
من ۶ سال سابقه بیمه عادی دارم
و الان ۴ سال هم مشغول در کارخانه فولاد سازی که شرایط سخت و زیان آور محسوب میشه مشغول بکار هستم
سوال اول : یعنی ۱۲ سال دیگه میتونم بازنشسته بشم؟ (۱۶ سال سابقه مشاغل سخت + ۶ سال سابقه عادی)
سوال دوم : موافقت بازنشستگی با ادغام سوابق عادی و سخت مربوط به تامین اجتماعی هست یا به شرکتی که داریم کار میکنیم هم مربوط میشه؟
سعید قدیمی
سعید قدیمی
سلام خسته نباشید بنده ۲۰ سال سابقه ی بیمه دارم . بیمه ام پشت سر هم در یک شرکت نیست و چندین شرکت جا به جا شده ام و هم اکنون هم در یک شرکت تولیدی صنایع غذایی مشغول به کار هستم . در بین این بیست سال ۱۲۰۶ روز سابقه ی بیمه در بک شرکت معدنی را دارم آبا می توانم از سختی کار برای این شغل درخواست نمایم . ممنونم.
کارشناس بیمه
بله؛ شما میتوانید درخواست تایید مشاغل سخت و زیان آور دهید تا بررسی شود. ولی حتی اگر این مدت هم به عنوان شغل سخت و زیان آور تایید شود، هنوز شرایط بازنشستگی را ندارید.
ذبیح قوزی
سلام کارگرون ساختمونی سختی کار وشون تعلق میره
کارشناس بیمه
خیر؛ به کارگران ساختمانی سختی کار تعلق نمیگیرد.
علی از تهران
سلام بنده در یک شرکت تولیدی صنعتی مشغول کارم شغل بنده جزو مشاغل سخت محسوب میشه امسال بازنشسته میشم. ولی شرکت میگه ابلاغیه سختی کار هنوز به ما ابلاغ نشده. در صورتی که بازرسین وزارت کار خرداد ماه از شرکت واسه تایید سختی کار بازدید کردن. من چجوری میتونم بفهمم تاییدیه سختی کار امسال برای شرکت ارسال شده یانه. تشکر ممنون
کارشناس بیمه
به اداره کار مراجعه کنید و این موضوع را پیگیری کنید. اداره کار تاییدیه را ارسال میکند.
آسید ممد
سلام کارگر ساختمانی شامل سختی کار میشود
کارشناس بیمه
خیر؛ جزء کارهای سخت و زیان آور قرار نمیگیرد.