بیمه بازنشستگی؛ نحوه محاسبه و شرایط مستمری بازنشستگی در 1402

• نویسنده مطلب نویسنده بیمه

بازنشستگی دوره‌ای از زندگی است که دیر یا زود همه‌ی ما ناگزیر به تجربه‌اش هستیم. وقتی از این دوران، صحبت می‌شود ناخودآگاه چهره‌ی پدربزرگ و مادربزرگ‌ها را به‌خاطر می‌آوریم. اما معمولا از لحظات پرتلاششان در سال‌های جوانی تصوری نداریم. تنها تصویری که از آنها می‌بینیم، گرفتن مستمری ماهانه‌ است. غافل از اینکه این مستمری، حاصل سال‌ها پرداختِ بیمه بازنشستگی است.

اگر ما هم بخواهیم آرامش نسبیِ دوران بازنشستگی را تجربه کنیم، از آنجا که  به‌قول‌معروف «علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد». لازم است از امروز به دنبال راه چاره باشیم. شرایط حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی با ۲۰ سال سابقه چگونه است؟ محاسبه حقوق بازنشستگی چگونه انجام می‌شود؟ حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی چقدر است؟ حداقل حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی با ۳۰ سال سابقه چگونه محاسبه می‌شود؟ و حقوق بازنشستگی با ۱۵ سال سابقه چقدر است؟ این‌ها پرتکرارترین سوالات است. در ادامه قصد داریم این سوالات را پاسخ دهیم و راه‌حلی برای مشکل مطرح شده ارائه کنیم. پس با ما همراه باشید.

بیمه بازنشستگی چیست؟

معمول‌ترین و محبوب‌ترین بیمه برای کارفرمایان، بخاطر شرایط پوشش بیمه‌ای خود، بیمه تامین اجتماعی است. البته اگر شغل شما به‌گونه‌ای باشد که خودتان کارفرمایِ خود یا خانم خانه‌دار  باشید، می‌توانید از  بیمه خویش‌فرما و بیمه زنان خانه‌دار استفاده کنید. اما آیا مزایای بیمه بازنشستگی تامین اجتماعی برای افراد مذکور مفید است؟

• بیمه‌های بازنشستگی
• بیمه‌ دولتی درمانی
• بیمه‌ بیکاری
• بیمه حوادث

معمول‌ترین و محبوب‌ترین بیمه برای کارفرمایان، بخاطر شرایط پوشش بیمه‌ای خود، بیمه تامین اجتماعی است. البته اگر شغل شما به‌گونه‌ای باشد که خودتان کارفرمایِ خود یا خانم خانه‌دار  باشید، می‌توانید از  بیمه خویش‌فرما و بیمه زنان خانه‌دار استفاده کنید.

حال این پرسش مطرح می‌شود که منظور از  بیمه بازنشستگی در تامین اجتماعی چیست؟

تعریف بازنشستگی در بیمه تامین اجتماعی

بر اساس ماده 2 قانون تامین اجتماعی، بازنشستگی، اشتغال نداشتن بیمه‌شده به کار به دلیل رسیدن به سن بازنشستگی تعریف شده‌است. به عبارت دیگر وقتی فرد بیمه‌شده به سنی که قانون‌گذار در قانون تامین اجتماعی، مشخص کرده برسد، می‌تواند از کار دست بکشد و پس از آن از مستمری که توسط سازمان پرداخت می‌شود، استفاده کند. به هر حال این از خدمات بیمه تامین اجتماعی است. در کل می‌توان گفت شرایط بازنشستگی بیمه تامین اجتماعی متغیر است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. در زیر این عوامل را برای شما شرح می‌دهیم:

• میزان سال‌های پرداخت حق بیمه
• سن بیمه‌شده
• سختیِ کار
• شرایط بیمه‌شده
• جنسیت بیمه شده

در ادامه مطلب، به بررسی هرکدام از این موارد می‌پردازیم:

شرایط سنی برای بازنشستگی

حقوق بازنشستگی با ۳۵ سال سابقه چقدر است؟ در مورد حقوق بازنشستگی با ۱۲ سال سابقه چه می‌دانید؟ نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی با 20 سال سابقه چگونه است؟ از زمان درخواست بازنشستگی تا برقراری حقوق چه مدت طول می کشد؟ قانون بازنشستگی تامین اجتماعی چیست؟ اگر به دنبال یافتن پاسخ این سوالات هستید، به خواندن این مقاله ادامه دهید.

طبق ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، در صورتی که بیمه شده، سابقه پرداخت حداقل ۲۰ سال حق بیمه را داشته باشد، می‌تواند حقوق بازنشستگی دریافت کند. این قانون دارای چند تبصره است که آنها را برای شما شرح می‌دهیم:

1.  افرادی که به حداقل سن بازنشستگی تامین اجتماعی نرسیده‌اند، در صورتی می‌توانند بازنشسته شوند که ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند.
2. افراد شاغل در مشاغل سخت و کسانی که سابقه ۲۰ سال پرداخت حق بیمه متوالی یا ۲۵ سال سابقه متناوب در کارهای سخت دارند، بدون شرایط سنی می‌توانند بازنشسته شوند. البته بانوانی که در مشاغل سخت و زیان آور کار می­کنند، با داشتن 20 سال سابقه پرداخت حق­بیمه مستمر می­توانند بازنشست شوند و حقوق خود را کامل دریافت کنند؛ حتی اگر به 40 سال هم نرسند.
3.  افرادی که ۳۵ سال سابقه مفید پرداخت حق بیمه دارند، بدون در نظر گرفتن شرایط سنی بازنشسته می‌شوند.
4.  زنان ِکارگرِ مشمولِ قانون کار، در صورت داشتن ۲۰ سال سابقه اشتغال و پرداخت حق بیمه می‌توانند در سن ۴۲ سالگی بازنشسته شوند. همچنین خانم هایی با داشتن 30 سال حق پرداخت بیمه و 45 سال سن می­توانند بازنشست شوند. حالت دیگر اینکه خانم­هایی با 55 سال سن و سابقه پرداخت 10 سال می­توانند بازنشست شوند؛ اما مشمول ماده 111 قانون تامین اجتماعی نخواهند شد. علاوه بر این 30 روز کامل حقوق را دریافت نخواهند کرد.

چگونه بهترین بیمه بازنشستگی تامین اجتماعی را انتخاب کنیم؟

بد نیست بدانید که اگر می‌خواهید بهترین بیمه بازنشستگی را انتخاب کنید و شرایط بهتری داشته باشید، باید از روزهای جوانی سرمایه‌گذاری را شروع کنید. انتخاب بهترین بیمه بازنشستگی با توجه به اهداف، امکانات، شرایط مالی و زندگی افراد، نتایج متفاوتی دارد. البته می‌توانید ترکیبی از بیمه‌های بازنشستگی را برای خودتان انتخاب کنید، به این ترتیب آسایش فکری بیشتری دارید. از نظر کارشناسان بیمه دات کام بهترین ترکیب‌های بیمه بازنشستگی شامل موارد زیر است:

1. بیمه بازنشستگی خصوصی به همراه یکی از انواع بیمه‌های عمر
2. بیمه بازنشستگی دولتی به همراه یکی از انواع بیمه‌های عمر

همچنین توجه داشته باشید که بهترین بیمه بازنشستگی با توجه به اهداف آدم‌های متفاوت، با هم یکسان نیست. بنابراین باید توقعات خود را از بیمه بازنشستگی مشخص کنید و سپس از مشاوران قابل اعتماد در این زمینه کمک بگیرید.

بازنشستگی با سابقه کمتر از ۲۰ سال

برای بازنشسته شدن با شرایط کمتر از ۲۰ سال دو حالت وجود دارد که در ادامه به توضیح هریک می‌پردازیم:

1. مردان ۶۰ ساله و زنان ۵۵ ساله، اگر سابقه پرداخت حق بیمه آنها بین ۱۰ تا ۱۹ سال باشد، می‌توانند تقاضاى بازنشستگی نمایند. مستمری این افراد بر اساس میزان سابقه آنها پرداخت می‌شود.
2. اگر سنِ بیمه‌گزار به سن مقرر (مطابق قانون) رسیده باشد، اما سابقه پرداخت حق بیمه وی کمتر از ۱۰ سال باشد. در این‌صورت او با خریدِ ما‌به‌تفاوت سابقه تا ۱۰ سال می‌تواند تقاضای بازنشستگی نماید.

برای اطلاعات بیشتر درمورد بازنشستگی با ده سال سابقه بیمه، می‌توانید مقاله بیمه دات کام با عنوان بازنشستگی ده ساله را مطالعه نمایید.

شرایط درخواست بازنشستگی

شخص بیمه شده باید درخواست بازنشستگی ارائه کند. کارفرمایان نمی‌توانند به اجبار کسی را بازنشسته کنند یا از بیمه تامین اجتماعی بخواهند که شخص را بازنشسته کند.

نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی

بعد از اینکه فرد به سن بازنشستگی رسید، می‌تواند برای دریافت مستمری خود اقدام کند. حال این پرسش مطرح می‌شود که محاسبه حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی به چه صورت است؟

مطابق ماده 77 قانون تامین اجتماعی، مستمری بازنشستگی، یک سی‌ام متوسط دستمزد بیمه‌گزار، ضرب‌ در سنوات پرداخت حق بیمه محاسبه می‌شود.
اگر بخواهیم واضح‌تر بگوییم یعنی، طبق این ماده مستمری دریافتی هر ماه فرد بازنشسته اینگونه محاسبه می‌شود:

متوسط دستمزد بیمه شده * تعداد سال‌هایی که بیمه پرداخت کرده است تقسیم بر سی

در جلسه هیات وزیران در 19 آبان 1400، ضمن تصویب نامه مربوط به بیمه فوت و حوادث بازنشستگان و مستخدمین رسمی دستگاه‌­های اجرایی تا 5 سال از تاریخ 1 فروردین 1400، مبلغ آن هم افزایش پیدا کرد. از این رو، سرمایه بیمه برای فوت هر نفر به هر دلیل و نقص عضو یا از کارافتادگی دائم (کلی و جزئی) در سال 1400 مبلغ برابر با 150 میلیون ریال و حق‌­بیمه ماهیانه آن 90 هزار ریال برای هر نفر بدون در نظر گرفتن سقف سنی است.

همچنین اینکه در سال 1400، سهم بیمه تکمیلی بازنشستگان 50% افزایش داشته است.

نحوه محاسبه دستمزد متوسط بازنشستگی

حالا سوال اینجاست که میزان بازنشستگی بیمه تامین اجتماعی چگونه محاسبه می‌شود؟

متوسط دستمزد از جمع حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه، ظرف دو سالِ آخرِ پرداخت حق بیمه تقسیم بر بیست و چهار بدست می‌آید. اگر در خلال دو سال پایانی خدمت، بیمه شده مدتی مشغول به کار  نباشد، با کسر مدت از ماه‌های قبل از آن 2 سال بدست می‌آید.
برای اینکه مورد بالا شفاف شود، به مثال زیر توجه فرمایید:
فرض کنید فردی چهار میلیون تومان حقوق ماهانه می‌گیرد اما اگر آن مبلغی که بابت حق بیمه پرداخت می‌کند، 7 درصدِ دو میلیون تومان باشد؛ یعنی در حقیقت نصف حقوق مبنای حق بیمه‌ی وی قرار می‌گیرد، در این صورت همان دو میلیون تومان در متوسط دستمزد محاسبه می‌شود .

مبنای محاسبه‌ی متوسط دستمزد در تعیین مستمریِ کسانی که در دوسال پایانی حق بیمه‌ی بیشتری پرداخت کرده‌اند چیست؟
افرادی که حق بیمه‌ی اندکی پرداخت کرده‌اند، در نهایت نیز مستمری کمتری دریافت خواهند کرد.

سوال: اگر دو سال آخر میزان حقوقِ مبنا افزایش یابد و فرد، حق بیمه بیشتری پرداخت کند، دستمزد چگونه محاسبه می‌شود؟  قانون‌گذار می‌گوید: مبنای محاسبه‌ی متوسط دست‌مزد این افراد، پنج سالِ آخر خدمت‌شان است.

نحوه محاسبه عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی

عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی مطابق قانون، تابع مقررات مربوط به عیدی و پاداش کارمندان دولت می‌باشد.

راهنمای کامل عیدی کارگران را در اینجا بخوانید.

بیمه تکمیلی بازنشستگی تامین اجتماعی

بازنشستگان تامین اجتماعی برای دریافت بیمه تکمیلی در سال ۱۴۰۰ فقط تا آخر بهمن‌ماه فرصت ثبت نام دارند. مبلغ بیمه تکمیلی تامین اجتماعی بازنشستگان برای هر فرد در سال ۱۴۰۰-۱۴۰۱ برابر با ۹۱ هزار تومان است.

مبلغ حقوق بازنشستگی در سال 1402

با توجه به لایحه‌ای که در تاریخ 21 دی 1401 از سوی رئیس جمهور به مجلس شورای اسلامی تحویل شـد، بودجه‌ دستگاه‌های دولتی و اجرایی مورد بررسی قرار گرفت. این لایحه در مورد افزایش حقوق کارمندان و حداقل حقوق بازنشستگان در سال 1402 است و سقف افزایش حقوق برای بازنشستگان کشوری و لشکری در سال 1402 مشخص شد. بازنشستگان تامین اجتماعی هم در این گروه قرار می‌گیرند.

با توجه به لایحه مذکور حداقل حقوق بازنشستگان کشوری و لشکری در سال 1402 به میزان 6.300.000 تومان تعیین شد. بر اساس تبصره 12 ماده واحده موجود در لایحه بودجه سال 1402، به میزان 20 درصد به حقوق بازنشستگان اعم از بازنشستگان کشوری، لشکری و سایر صندوق‌های بازنشستگی مرتبط با دستگاه‌های دولتی و اجرایی اضافه شد.

به عبارت دیگر حقوق گروه نام بـرده شده در سال 1402 مبلغی کمتر از 6 میلیون و سیصدهزار تومان در ماه نباید باشد. همچنین بر اساس لایحه بودجه 1402، کارمندان دولت در سال 1402 یک افزایش حقوق 20 درصدی را نسبت به سال 1401 تجربه می‌کنند.

به زبان ساده‌تر یعنی هیچ‌یک از کارمندان دولت در سال 1402، حقوق و دستمزدی کمتر از 7 میلیون تومان در ماه را نباید دریافت نمایند. به طور کلی حقوق افراد در گروه‌هایی که در ادامه نام می‌بریم نباید کمتر از 7 میلیون تومان در ماه باشد.

• کارمندان دولت
• کارکنان حقوق بگیر در دولت
• کارکنان رسمی، پیمانی
• کارکنان دارای قرارداد کار معین
• کارکنان مشمول طرح خدمت پزشکان و پیراپزشکان

همچنین باید بدانید که تمامی دستمزدهای بیشتر از 7 میلیون تومان در ماه، مشمول پرداخت مالیات می‌شوند. درنتیجه مطابق با پیشنهاد دولت در لایحه بودجه سال 1402، حداقل حقوق و دستمزد کارکنان و کارمندان دولت از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.

چگونگی افزایش حق اولاد و عائله بندی برای بازنشستگان

همان‌طور که می‌دانید مبلغی به عنوان حق اولاد و کمک هزینه عائله‌بندی در فیش حقوقی بازنشستگان وجود دارد. این مبلغ به عنوان یک کمک خرج برای بازنشستگان در نظر گرفته می‌شود. در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ در بند ۳ تبصره ۱۲ ماده واحده عنوان شده است که امتیاز کمک هزینه عائله‌مندی و حق اولاد، موضوع بند (۴) ماده (۶۸) قانون مدیریت خدمات کشوری شاغلین و بازنشستگان به ترتیب ۲۲۸۰ و ۱۰۵۰ و معادل ریالی امتیاز مذکور برای کارمندان مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت تعیین می‌شود.

مستمری مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی

همزمان با افزایش حقوق بازنشستگان و از کارافتادگان، حقوق مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی کشور نیز افزایش یافت. حقوق این افراد در سال ۱۴۰۲ به میزان ۴۰ درصد افزایش یافت. همچنین بهتر است بدانید که مستمری والدین شهدا برابر با حداقل حکم حقوقی بازنشستگان خواهد بود.

دریافت فیش حقوقی بازنشستگی

مستمری بگیران برای دریافت فیش حقوقی خود لازم است تا به سایت http://es.tamin.ir وارد شوند. سپس از طریق منوی مستمری بگیران/ فیش حقوقی مستمری بگیران و بعد مشاهده فیش حقوقی مستمری بگیران، فیش حقوقی را دریافت کنند.

بعد از کلیک، فرم زیر با اطلاعات مورد نیاز نشان داده خواهد شد:

بیمه تکمیلی صندوق بازنشستگی

در سال 1401 حق بیمه ای که باید توسط بیمه گزاران مشمول صندوق بیمه بازنشستگی پرداخت شود، 50% درصد افزایش داشته و به مبلغ 45 هزار تومان رسیده است. البته این افزایش با اعتراضات بازنشستگان همراه بوده است؛ مبنی بر اینکه خدمات یکسان است. در صورتی که بر اساس گفته مدیر کل فرهنگی و اجتماعی صندوق بازنشستگی کشور، خدمات در سال 98 افزایش داشته است.

بیمه بازنشستگی دیگر شرکت‌های بیمه

به غیر از بازنشستگی تامین اجتماعی، دیگر شرکت‌های بیمه دارای بازنشستگی هستند که البته در قالب بیمه عمر است. بیمه عمر به عبارتی نوع سرمایه گذاری است که فرد با پرداخت ماهیانه یا سالیانه مبلغی و بعد از 30 سال یا رسیدن به شرایط خاصی، می‌تواند از مستمری استفاده کند. برای اطلاعات بیشتر، مقاله بیمه عمر چیست را حتماَ مطالعه کنید. شرکت‌های دارای بیمه عمر یا همان بیمه بازنشستگی شامل موارد زیر هستند:

• بیمه عمر پاسارگاد (بیمه بازنشستگی پاسارگاد همین بیمه است.)
• بیمه عمر تعاون
• بیمه بازنشستگی ایران
• بیمه عمر دانا
• بیمه بازنشستگی سامان
• بیمه عمر سرمد
• بیمه عمر سینا
• بیمه عمر پارسیان
• بیمه عمر آسیا
• بیمه عمر رازی
• بیمه عمر کوثر
• بیمه زندگی خاورمیانه
• بیمه عمر دی
• بیمه عمر کارآفرین
• بیمه عمر البرز

بیمه بازنشستگی، یکی از از عواملی است که می‌تواند موجب آرامش خاطر شما در سنین میانسالی و پیری شود. اگر سالیان زیاد کار کنید، اما بیمه نداشته باشید، همیشه نگران و مضطرب آینده خواهید بود. چرا که توان بدنی و جسمی هر فردی در این سن کم می‌شود و احتمالا توانایی کار کردن را ندارد. با بیمه بازنشستگی می‌توانید برای خود و خانواده خودتان آسودگی خاطر ایجاد کنید.

• + بیمه بازنشستگی چیست؟
  • بر اساس ماده ۲ قانون تامین اجتماعی، بازنشستگی، اشتغال نداشتن بیمه‌شده به دلیل رسیدن به سن بازنشستگی تعریف شده‌است.
• + شرایط درخواست بازنشستگی چیست؟
  • شخص بیمه شده باید درخواست بازنشستگی ارائه کند. کارفرمایان نمی‌توانند به اجبار کسی را بازنشسته کنند یا از بیمه تامین اجتماعی بخواهند که شخص را بازنشسته کند.
• + محاسبه حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی به چه صورت است؟
  • مطابق ماده ۷۷ قانون تامین اجتماعی، مستمری بازنشستگی، یک سی‌ام متوسط دستمزد بیمه‌گزار، ضرب‌ در سنوات پرداخت حق بیمه محاسبه می‌شود.