بیمه بازنشستگی؛ نحوه محاسبه و شرایط مستمری بازنشستگی در 1400

• نویسنده مطلب کارشناس بیمه

بازنشستگی دوره‌ای از زندگی است که دیر یا زود همه‌ی ما ناگزیر به تجربه‌اش هستیم. وقتی از این دوران، صحبت می‌شود ناخودآگاه چهره‌ی پدربزرگ و مادربزرگ‌ها را به‌خاطر می‌آوریم. اما معمولا از لحظات پرتلاششان در سال‌های جوانی تصوری نداریم. تنها تصویری که از آنها می‌بینیم، گرفتن مستمری ماهانه‌ است. غافل از اینکه این مستمری، حاصل سال‌ها پرداختِ بیمه بازنشستگی است. اگر ما هم بخواهیم آرامش نسبیِ دوران بازنشستگی را تجربه کنیم، از آنجا که  به‌قول‌معروف «علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد». لازم است از امروز به دنبال راه چاره باشیم. در ادامه قصد داریم راهی برای حلِ این مسئله پیشنهاد دهیم تا شما بتوانید بر اساس شرایط خود از بین آنها، بهترین را انتخاب کنید. با ما همراه باشید.

بیمه بازنشستگی چیست؟

زمانی‌ که مشغول به کار می‌شوید، طبق قانونِ کار، کارفرمای شما موظف به بیمه شماست. بخش زیادی از هزینه‌ بیمه بر عهده‌ی کارفرما و بخشی دیگر بر عهده‌ی شما است که از حقوقتان کسر می‌شود. این نسبت‌، با توجه‌ به شغل  و نوع قرارداد بیمه‌ای که منعقد کرده‌اید، متفاوت است؛ گاهی نسبت دو به یک و گاهی یک به یک دارد. با توجه به این تفاسیر ، بیمه تامین اجتماعی ، یک سیستم بیمه‌ای همگانی است که موارد زیادی را پوشش می‌دهد؛ در زیر به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

• بیمه‌های بازنشستگی
• بیمه‌ دولتی درمانی
• بیمه‌ بیکاری
• بیمه حوادث

معمول‌ترین و محبوب‌ترین بیمه برای کارفرمایان، بخاطر شرایط پوشش بیمه‌ای خود، بیمه تامین اجتماعی است. البته اگر شغل شما به‌گونه‌ای باشد که خودتان کارفرمایِ خود یا خانم خانه‌دار  باشید، می‌توانید از  بیمه خویش‌فرما و بیمه زنان خانه‌دار استفاده کنید.

حال این پرسش مطرح می‌شود که منظور از  بیمه بازنشستگی در تامین اجتماعی چیست؟

تعریف بازنشستگی در بیمه تامین اجتماعی

بر اساس ماده 2 قانون تامین اجتماعی، بازنشستگی، عدم اشتغال بیمه شده به کار، به دلیل رسیدن به سن بازنشستگی بیان شده است. به عبارت دیگر وقتی فرد بیمه شده به سنی که قانون‌گذار در قانون تامین اجتماعی، مشخص کرده برسد، می‌تواند از کار دست بکشد و پس از آن از مستمری که توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود، استفاده کند. در کل می‌توان گفت شرایط بازنشستگی متغیر است و به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ در زیر این عوامل را برای شما شرح می‌دهیم:

• میزان سال‌های پرداخت حق بیمه
• سن بیمه‌شده
• سختیِ کار
• شرایط بیمه‌شده
• جنسیت بیمه شده

در ادامه مطلب، به بررسی هرکدام از این موارد می‌پردازیم:

شرایط سنی برای بازنشستگی

طبق ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، در صورتی که بیمه شده، سابقه پرداخت حداقل ۲۰ سال حق بیمه را داشته باشد می‌تواند حقوق بازنشستگی دریافت کند. این قانون دارای چند تبصره است که آنها را برای شما شرح می‌دهیم:

1.  افرادی که به حداقل شرایط سنی بازنشستگی نرسیده‌اند، در صورتی می‌توانند بازنشسته شوند که ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند.
2. افراد شاغل در مشاغل سخت و کسانی که سابقه ۲۰ سال پرداخت حق بیمه متوالی یا ۲۵ سال سابقه متناوب در کارهای سخت دارند، بدون شرایط سنی می‌توانند بازنشسته شوند.
3.  افرادی که ۳۵ سال سابقه مفید پرداخت حق بیمه دارند، بدون در نظر گرفتن شرایط سنی بازنشسته می‌شوند.
4.  زنان ِکارگرِ مشمولِ قانون کار، در صورت داشتن ۲۰ سال سابقه اشتغال و پرداخت حق بیمه می‌توانند در سن 42 سالگی بازنشسته شوند.

بازنشستگی با سابقه کمتر از ۲۰ سال

برای بازنشسته شدن با شرایط کمتر از ۲۰ سال دو حالت وجود دارد که در ادامه به توضیح هریک می‌پردازیم:

1. مردان ۶۰ ساله و زنان ۵۵ ساله، اگر سابقه پرداخت حق بیمه آنها بین ۱۰ تا ۱۹ سال باشد، می‌توانند تقاضاى بازنشستگی نمایند. مستمری این افراد بر اساس میزان سابقه آنها پرداخت می‌شود.
2. اگر سنِ بیمه شده به سن مقرر (مطابق قانون) رسیده باشد، اما سابقه پرداخت حق بیمه وی کمتر از ۱۰ سال باشد. در این‌صورت او با خریدِ ما‌به‌تفاوت سابقه تا ۱۰ سال می‌تواند تقاضای بازنشستگی نماید.

شرایط درخواست بازنشستگی

شخص بیمه شده باید درخواست بازنشستگی ارائه کند. کارفرمایان نمی‌توانند به اجبار کسی را بازنشسته کنند یا از بیمه تامین اجتماعی بخواهند که شخص را بازنشسته کند.

نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی

بعد از اینکه فرد به سن بازنشستگی رسید، می‌تواند برای دریافت مستمری خود اقدام کند. حال این پرسش مطرح می‌شود که این مبلغ ماهانه به چه صورت محاسبه می‌شود؟
مطابق ماده 77 قانون تامین اجتماعی، مستمری بازنشستگی، یک سی‌ام متوسط دستمزد بیمه شده، ضرب‌ در سنوات پرداخت حق بیمه محاسبه می‌شود.
اگر بخواهیم واضح‌تر بگوییم یعنی، طبق این ماده مستمری دریافتی هر ماه فرد بازنشسته اینگونه محاسبه می‌شود:

متوسط دستمزد بیمه شده * تعداد سال‌هایی که بیمه پرداخت کرده است تقسیم بر ۳۰

نحوه محاسبه دستمزد متوسط بازنشستگی

متوسط دستمزد از جمع حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه، ظرف دو سالِ آخرِ پرداخت حق بیمه تقسیم بر بیست و چهار بدست می‌آید. اگر در خلال دو سال پایانی خدمت، بیمه شده مدتی مشغول به کار نبوده باشد، با کسر مدت از ماه‌های قبل از آن 2 سال بدست می‌آید.
برای اینکه مورد بالا شفاف شود، به مثال زیر توجه فرمایید:
فرض کنید فردی چهار میلیون تومان حقوق ماهانه می‌گیرد اما اگر آن مبلغی که بابت حق بیمه پرداخت می‌کند، 7 درصدِ دو میلیون تومان باشد؛ یعنی در حقیقت نصف حقوق مبنای حق بیمه‌ی وی قرار می‌گیرد، در این صورت همان دو میلیون تومان در متوسط دستمزد محاسبه می‌شود .

مبنای محاسبه‌ی متوسط دستمزد در تعیین مستمریِ کسانی که در دوسال پایانی حق بیمه‌ی بیشتری پرداخت کرده‌اند چیست؟
افرادی که حق بیمه‌ی اندکی پرداخت کرده‌اند، در نهایت نیز مستمری کمتری دریافت خواهند کرد.

سوال: اگر دو سال آخر میزان حقوقِ مبنا افزایش یابد و فرد، حق بیمه بیشتری پرداخت کند، دستمزد چگونه محاسبه می‌شود؟  قانون‌گذار می‌گوید: مبنای محاسبه‌ی متوسط دست‌مزد این افراد، پنج سالِ آخر خدمت‌شان است.

نحوه محاسبه عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی

عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی مطابق قانون، تابع مقررات مربوط به عیدی و پاداش کارمندان دولت می‌باشد.

راهنمای کامل عیدی کارگران را در اینجا بخوانید.

مبلغ حقوق بازنشستگی در سال ۱۴۰۰

در اجرای متناسب سازی مرحله دوم، احکام جدید مستمری بازنشستگی تامین اجتماعی در دهم اردیبهشت ماه 1400 اعلام گردید.  حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی، با 30 سال سابقه، از فروردین 1400، 4 میلیون و 200 هزار تومان تعیین شد. همچنین، مستمری بازنشستگان با بیش از 30 سال خدمت نیز با توجه به سنوات، افزایش یافته است. بازنشستگان کمتر از 30 سال سابقه، باتوجه به سنوات، کمتر از این مبلغ دریافت خواهند کرد.

بیمه بازنشستگی، یکی از از عواملی است که می‌تواند موجب آرامش خاطر شما در سنین میانسالی و پیری شود. اگر سالیان زیاد کار کنید، اما بیمه نداشته باشید، همیشه نگران و مضطرب آینده خواهید بود. چرا که توان بدنی و جسمی هر فردی در این سن کم می‌شود و احتمالا توانایی کار کردن را ندارد. با بیمه بازنشستگی می‌توانید برای خود و خانواده خودتان آسودگی خاطر ایجاد کنید.در صورت هرگونه ابهام یا سوالی می‌توانید با شماره تماس های شعب تامین اجتماعی تماس گرفته و سوالات خود را رفع نموده و از این خدمت سازمان تامین اجتماعی بهره مند شوید.