نحوه محاسبه و پرداخت خسارت خودروی متعارف چگونه است

• نویسنده مطلب نویسنده بیمه

این روزها در خیابان‌های شهر خیلی بیشتر از سابق ماشین‌های خارجی می‌بینیم. شرکت‌های هیوندای، بنز، کیا، چری و… از جمله برندهای محبوبی هستند که واردات خوبی به ایران داشته‌اند. با توجه به افزایش قیمت عجیب و غریب ماشین، در حال حاضر اکثریت این خودروها گران قیمت هستند. به همین خاطر حق بیمه خودروها یا باید افزایش چشم گیری پیدا می‌کرد که از توان بسیاری از مردم خارج بود، یا مثل الآن قانونی ایجاد می‌شد و ماشین‌ها به دو دسته‌ی خودروی متعارف و نا متعارف تقسیم می‌شدند.
از طرف دیگر، اگر به آمار تصادفات رانندگی توجه کنیم به وضعیت اسفناک جاده‌ها و فرهنگ رانندگی در کشور پی می‌بریم. حال این دغدغه پیش می‌آید که آیا در صورت تصادف با همه‌ی خودروها، بیمه شخص ثالث خسارت را می‌پردازد؟ این بیمه چه مقدار از خسارت را پوشش می‌دهد؟ برای پاسخ به این سؤال‌ها ابتدا لازم است خودروی متعارف را تعریف کنیم. با ما همراه باشید.

خودروی متعارف چیست؟

در سال ۱۳۹۵، قانونی مبنی بر تقسیم‌بندی خودروهای موجود در کشور به دو دسته خودروهای متعارف و نامتعارف تصویب شد. معیارها و شرایطی در قانون جدید لحاظ شد که بر اساس آن، نحوه قرار گرفتن خودروها در این دو گروه مشخص شد. این معیارها، نشان می‌دهد چه میزان از خسارت‌های وارده به خودروهای خارجی و  برخی ماشین‌های گران قیمت داخلی به عهده راننده مقصر است.
این تعاریف برای تعیین میزان خسارت در بیمه شخص ثالث توسط شورای عالی بیمه مرکزی تنظیم شد. این شورا در راستای اجرای ماده 17  قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری این تمایز را تصویب کرد.

اتومبیلی که قیمت آن زیر ۴۰۰ میلیون تومان باشد خودروی متعارف نامیده می‌شود.

نحوه تشخیص خودروی متعارف چگونه است؟

بر اساس قانون بیمه مرکزی، گران‌ترین خودروی متعارف، خودرویی است که در زمان وقوع تصادف ارزشی برابر یا کمتر از سقف تعهدات جانی، یا نصف دیه فرد بالغ در ماه حرام داشته باشد. با توجه به اینکه نرخ دیه سالانه توسط قوه قضاییه مشخص می‌شود، این عدد برای هر سال با سال پیش متفاوت است. بیمه مرکزی نیز بر مبنای نرخ دیه، سالانه سقف تعهدات مالی و جانی بیمه شخص ثالث را تعیین می‎کند تا بتواند بهترین پوشش را ارائه دهد.

ارزش خودروی متعارف در سال ۱۴۰۱

بعد از اعلام نرخ دیه تعیین شده برای مرد مسلمان در ماه حرام از سوی قوه قضاییه کشور، بیمه مرکزی ارزش خودروی متعارف را در سال ۱۴۰۱، کمتر یا برابر ۴۰۰ میلیون تومان تعیین کرده است. این عدد نصف دیه کامل مرد در ماه حرام برای سال 1401 یعنی 800 میلیون تومان است. البته معیار ارزش خودرو، به نظر ارزیاب خسارت بیمه یا کارشناس دادگستری نیز بستگی دارد که در تعیین خسارت دخیل است.

راننده مقصر تا چه میزان باید خسارت خودروی نامتعارف را پرداخت کند؟

همان‌طور که گفته شد، برای تعیین خسارت خودروهای گران‌تر از نصف دیه مرد در ماه حرام، شرکت بیمه موظف است میزان تعهد راننده خاطی را بر اساس فرمول زیر محاسبه کند. البته بایستی سقف تعهدات مالی بیمه‌نامه شخص ثالث جهت پرداخت خسارت خودروی نامتعارف زیان دیده رعایت شود. سقف تعهدات مالی بیمه‎‌نامه، تعهدات قانونی و مازاد مالی را در برمی‎گیرد.

فرمول محاسبه میزان تعهد راننده مقصر

فرمول محاسبه خسارت خودروهای غیر متعارف جهت تعیین میزان تعهد راننده مقصر به روش زیر بدست می‌آید:
میزان تعهد راننده مقصر = (میزان خسارت مالی وارد شده به خودروی نامتعارف ×  قیمت روز گرانترین خودروی متعارف) ÷ قیمت خودروی نامتعارف زیان دیده
با توجه به فرمول بالا، میزان تعهد راننده مقصر برابر با میزان خسارت مالی وارد شده به خودروی نامتعارف ضربدر قیمت روز گران‌ترین خودروی متعارف، در مجموع تقسیم بر قیمت خودروی نامتعارف زیان‌دیده است.

بیایید با یک مثال این موضوع را بهتر درک کنیم. تصور کنید قیمت یک خودروی نا متعارف 5 میلیارد تومان است. اگر این ماشین در تصادفی 500 میلیون تومان آسیب دیده باشد خسارت وارد شده به آن 50 میلیون باشد، راننده مقصر چه میزان از این عدد را باید پرداخت کند؟ اگر گران‌ترین خودروی متعارف 400 میلیون قیمت داشته باشد، طبق فرمول خودرو نامتعارف حداکثر میزان تعهد مقصر در این تصادف برابر است با:
تومان 4,000,000 = 5,000,000,000 / (50,000,000 × 400,000,000)

مطالعه مقاله تعداد دفعات استفاده از بیمه بدنه پیشنهاد می‌شود.

خسارت تصادف دو خودروی متعارف چگونه پرداخت می‌شود؟

در تصادف دو خودروی متعارف، تمام خسارت توسط بیمه شخص ثالث راننده مقصر، پرداخت می‌شود. البته باید میزان خسارت وارده از حداقل سقف تعهد مالی بیمه‌نامه ثالث، کمتر باشد. یعنی میزان خسارت این اتومبیل باید در سال ۱۴۰۱ از حداقل تعهد مالی بیمه یعنی ۲۰ میلیون تومان کمتر باشد؛ در غیر این صورت، باقی خسارت یا باید با بیمه مازاد شخص ثالث پرداخت شود، یا با بیمه بدنه خودروی مقصر.
در بازار سال 1401، ارزش خودروهایی مانند پراید، کوئیک، پرشیا، سمند، دنا تیپ 1، 405، 207 دنده‌ای و رانا زیر قیمت نصف دیه مرد در ماه حرام یعنی 400 میلیون تومان است. مطابق قوانین بیمه شخص ثالث، خسارت خودروهای متعارف به صورت کامل پرداخت می‌شود. پژو 207 دنده‌ای و دنا تیپ 1 می‌توانند به عنوان خودروهای متعارف (ماشین معمولی) با بالاترین قیمت در نظر گرفته شوند.

تصادف خودروی متعارف با خودروی نامتعارف

نحوه محاسبه خسارت بیمه شخص ثالث در تصادف یک خودروی متعارف با خودروی گران قیمت به این شکل است که بخش آسیب دیده ماشین نامتعارف با بخش مشابه در گران‌ترین ماشین زیر قیمت نصف دیه مرد در ماه حرام مقایسه می‌شود. در این فرآیند خسارت بر اساس گران‌ترین خودروی متعارف پرداخت می‌شود.
به عنوان مثال در تصادف تیبا (خودروی متعارف) با تیگو ۷ (خودروی نامتعارف)، اگر آینه بغل تیگو ۷ بشکند و راننده تیبا مقصر شناخته شود، میزان خسارتی که مقصر با بیمه شخص ثالث خود به راننده تیگو ۷ باید بپردازد، معادل ارزش آینه بغل گران‌ترین خودروی متعارف در سال ۱۴۰۱ است.
در این مقاله، پژو ۲۰۷ دنده ای و دنا پلاس تیپ 1 را به عنوان گران‎ترین خودرو های متعارف در نظر گرفتیم. با فرض مبلغ ۲ میلیون چهارصد هزار تومان آینه بغل این خودروها، میزان خسارتی که بیمه شخص ثالث تیبا به مالک خودرو تیگو ۷ پرداخت می‌کند، ۲ میلیون و چهارصد هزار تومان خواهد بود. الباقی خسارت با بیمه شخص ثالث تیبا قابل پرداخت نیست.
مابقی خسارت را راننده خودروی نامتعارف باید با بیمه بدنه خود جبران نماید. لزوم داشتن بیمه بدنه اینجور مواقع مشخص می‎شود زیرا در این حالت، چنین قابلیتی کاربرد زیادی دارد.

نحوه تعیین مقصر تصادفات رانندگی

همیشه در صحنه تصادف، افسر راهنمایی و رانندگی مقصر حادثه را تعیین می‌کند. اما پیش از اینکه افسر به محل حادثه برسد، دانستن اینکه چه کسی در حادثه رخ داده مقصر است می‌تواند استرس شما را کاهش دهد. نکات ریز و حالات مختلفی وجود دارد که بر اساس آن فرد خاطی مشخص می‌شود.
یک سری قوانین کلی در صحنه‌های تصادف وجود دارد که با دانستن آنها می‌توان تا حدی راننده خاطی را تشخیص داد:

• خواب آلود بودن راننده
• عدم رعایت حق تقدم
• سبقت و سرعت غیر مجاز
• تصادف از پشت
• برخورد ماشین با عابر پیاده

در حالت کلی، در صورتی که یکی از موارد بالا در صحنه تصادف وجود داشته باشد می‌توان مقصر تصادف رانندگی را با احتمال زیادی حدس زد.

چگونه از پرداخت خسارت نقدی جلوگیری کنیم

اگر از ابتدای این مقاله همراه ما بوده باشید، متوجه شده‌اید که درصد بالایی از ماشین‌هایی که در خیابان‌ها در حال حرکت‌اند، گران قیمت بوده و به عنوان خودروی متعارف تعریف نمی‌شوند. بر این اساس، اگر شما با یکی از این ماشین‌ها تصادف شدیدی کنید، احتمالاً خسارت وارده بیش از سقف خسارت بیمه شخص ثالث می‌شود.
اگر می‌خواهید در چنین تصادفاتی مجبور به پرداخت باقیمانده خسارت از جیبتان نشوید، دو راه پیش روی شما است. اول استفاده همزمان از بیمه بدنه و شخص ثالث و دوم تهیه بیمه مازاد شخص ثالث. اگر تصادفی با خودروی متعارف رخ دهد هم تمام خسارت را بیمه شخص ثالث پرداخت خواهد کرد. اگر بعد خواندن این مطلب به فکر خرید بیمه بدنه افتاده‌اید، می‌توانید آن را به صورت آنلاین از بیمه دات کام تهیه نمایید.

• + خودروی متعارف چیست؟
  • به خودرویی گفته می‌شود که ارزش واقعی آن کمتر از 50 درصد سقف تعهدات بدنی بیمه شخص ثالث باشد.
• + خودروی نامتعارف چیست؟
  • خودرویی است که در زمان وقوع تصادف، ارزشی بیشتر از سقف تعهدات جانی یا نصف دیه فرد بالغ در ماه حرام داشته باشد.