بیمه مرکزی: حامی بیمه‌گزاران، تمام وظایف و ارکان بیمه‌ی مرکزی ایران در یک جا

آیا تا به حال به این سوال فکر کرده­‌اید چه سازمانی بر شرکت‌های بیمه نظارت می کند؟ اگر شکایتی از شرکت‌های بیمه داشتید، به کجا باید مراجعه کنید؟ اگر شرکت بیمه‌­ای ورشکست شود، از کجا باید حق خود را بگیرید؟ بیمه مرکزی، سازمانی است که بر عملکرد شرکت‌­های بیمه نظارت می­‌کند. در حقیقت این سازمان است که به چنین شرکت‌­های بیمه  جواز  فعالیت می­‌دهد؛ به بیان واضح‌تر،  همه شرکت‌های بیمه باید جواز بیمه مرکزی را داشته باشند؛ اما بیمه مرکزی چه سازمانی و چه وظایفی دارد؟ چه فعالیت­هایی در آن‌جا انجام می‌شود؟ برای پیدا کردن پاسخ سوالات خود در ادامه با ما همراه باشید.

تاریخچه بیمه

سال ۱۲۸۹ مردم ایران برای اولین بار با واژه‌ای به نام بیمه آشنا شدند. در آن زمان، دو شرکت بیمه خارجی، اقدام به تأسیس نمایندگی با شرایط مخصوص به خود در کشور کردند؛ اما نقطه عطف بیمه را می‌توان سال ۱۳۱۰ دانست. در آن سال اولین قانون مربوط به بیمه تصویب شد. بر اساس ماده ۸ قانونِ وقت، شرکت‌های ایرانی و خارجی ملزم به رعایت قوانین برای فعالیت در بخش بیمه در کشور شدند. مواد این قانون از طرف وزارت عدلیه تصویب شد.

این روند ادامه داشت تا اینکه در ۱۵ آبان سال ۱۳۱۵ شرکت سهامی بیمه‌ایران تأسیس شد؛ اما آغازگر بیمه حرفه‌ای را باید در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۱۶ دانست که قانون بیمه تصویب شد. بعد از این تصویب، حدود ۱۰ شرکت بیمه خارجی توانستند شعب و نمایندگی‌های خود را در ایران ثبت کنند. روند فعالیت شرکت‌های بیمه خارجی تا ۱۳۲۹ ادامه داشت تا اینکه در این سال، اولین شرکت بیمه ‌ایرانی با نام «بیمه شرق» تأسیس شد. این اقدام آغازگر ورود دیگر شرکت‌های بیمه‌ایرانی به این بازار شد؛ البته بعضی از این شرکت‌ها با سرمایه‌گذاری خارجی شکل گرفتند.

بیمه مرکزی

زیاد شدن شرکت‌های بیمه و فعالیت‌های آن‌ها در کشور، باعث شد تا سرمایه‌گذاران به دنبال تفکیک تصدی از سیاست گذاری و نظارت بر بازار بیمه باشند. در اینجا بود که سازمان  بیمه مرکزی تأسیس شد. ۳۰ خرداد ۱۳۵۰ هم قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری در ۷۷ ماده تصویب شد. در این قانون، چگونگی فعالیت شرکت‌های بیمه‌ایرانی و خارجی تعریف شد و همه شرکت‌ها ملزم به رعایت این قوانین بودند.

در ماده ۱ این قانون آمده بود که به منظور حمایت از بیمه‌گزاران و بیمه‌شدگان و نظارت بر عملکرد شرکت‌ها، سازمانی با نام بیمه مرکزی تأسیس شده است. قوانین بر اساس اهداف زیر تصویب شده‌اند:

• نظارت و تنظیم بازار بیمه و کنترل آن از طریق تصویب آیین‌نامه‌ها و مقررات
• توسعه و تعمیم بیمه‌های بازرگانی
• اعطای مجوز به شرکت‌ها و شبکه کارگزاری برای فعالیت آن‌ها
• نظارت بر فعالیت شرکت‌های بیمه‌ای
• انجام موارد اتکایی اجباری برای مؤسسات بیمه‌ای
• قبولی و واگذاری بیمه‌های اتکایی به موسسه‌های خارجی و داخلی

در رابطه با فسخ بیمه نامه، اگر بیمه مرکزی دستوری به بیمه گر بدهد، باید این عملیات انجام شود. البته فسخ و ابطال بیمه نامه با هم متفاوت هستند که در این مقاله می توانید کامل مطالعه کنید.

وظایف و اختیارات بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران

هدف اصلی بیمه مرکزی ایران تا الان ثابت بوده است؛ نظارت بر بازار و شرکت‌های بیمه و کنترل آن‌ها. مهم‌ترین وظایفی که در ماده ۵ تا الان برای بیمه مرکزی تعریف شده، شامل موارد زیر است:

• تهیه آیین‌نامه و مقررات در اجرای قانون
• تهیه اطلاعات لازم و ضروری از فعالیت تمامی شرکت و مؤسسات فعال در حوزه بیمه
• انجام بیمه‌های اتکایی اجباری
• قبول و انجام بیمه‌های اتکایی اختیاری از موسسه‌های خارجی و داخلی
• واگذاری بیمه‌های اتکایی به موسسه‌های داخلی و خارجی
• اداره صندوق تأمین خسارت‌های بدنی
• تنظیم قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث (به روزرسانی شده ماده ۱۰ در ۱۶/۴/۱۳۸۷) در بیمه‌هایی نظیر بیمه خودرو که شامل بیمه شخص ثالث و بیمه بدنه می‌شود.
• نظارت بر موسسه‌ها و شرکت‌های بیمه فعال و هدایت و حمایت از آن‌ها
• تنظیم امور بیمه اتکایی و جلوگیری از رقابت ناسالم
• حفظ اسرار موسسه‌ها

البته بیمه مرکزی دارای واحدی به نام شکایت بیمه مرکزی است که به شکایت‌های دریافت شده از بیمه‌گزاران رسیدگی می‌کند. برای مواردی از جمله فروش بیمه تقلبی می‌توان به بیمه مرکزی شکایت کرد. برای استعلام می‌توانید به سامانه سنهاب مراجعه کنید.

همچنین اینکه بخشودگی جرایم بیمه شخص ثالث باید به تایید بیمه مرکزی برسد.

ارکان سازمان بیمه مرکزی

بر اساس ماده ۶ قانون بیمه، سازمان بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران از ارکان زیر تشکیل شده است:

• مجمع عمومی
• شورای عالی بیمه
• هیئت عامل
• بازرسان

مجمع عمومی

بر اساس ماده ۹ وظایف مجمع عمومی به شرح زیر است:

• تعیین خط مشی کلی
• رسیدگی و بررسی گزارش سالانه رئیس کل بیمه‌ی مرکزی ایران و اظهارنظر در مورد آن
• تصویب مقررات استخدامی با رعایت بند پ ماده ۲ قانون استخدامی کشور
• انتخاب بازرسان
• رسیدگی و بررسی بودجه، ترازنامه، حسابِ سود و زیان، ترتیب تقسیمِ سود و تصویب آن
• تعیین میزان حقوق رئیس کل و اعضای هیئت عامل و همچنین حق‌الزحمه بازرسان
• تصمیم‌گیری و بررسی دستورهای صادر شده از سمت رئیسِ کل بیمه مرکزی ایران

شورای عالی بیمه

اعضای شورای عالی بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران شامل افراد زیر است:

• رئیس کل بیمه مرکزی ایران
• معاون وزارت امور اقتصاد و دارایی
• مدیرعامل یکی از مؤسسات بیمه به انتخاب سندیکای بیمه‌گران
• معاون وزارت بازرگانی
• معاون وزارت کار و امور اجتماعی
• رئیس شرکت سهامی بیمه‌ایران
• معاون وزارت تعاون و امور روستاها
• یک نفر کارشناس امور حقوقی به انتخاب مجمع
• یک فرد کارشناس به امور بیمه به انتخاب مجمع
• یک شخص مطلع به امور بیمه به انتخاب رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن

وظایف شورای عالی بیمه

شورای عالی بیمه مرکزی ایران وظیفه‌هایی بر عهده دارد که به شرح زیر است:

• رسیدگی و بررسی صدور پروانه تأسیس یا لغو و اظهارنظر در خصوص آن
• تصویب نمونه ترازنامه برای استفاده در موسسه‌های بیمه
• مشخص کردن انواع معاملات بیمه و شرایط عمومی بیمه‌نامه‌ها
• نظارت بر امور بیمه‌های اتکایی
• مشخص کردن میزان کارمزد و حق بیمه مربوط به رشته‌های مختلف بیمه
• تصویب آیین‌نامه‌ها برای هدایت فعالیت شرکت‌های بیمه‌ای
• رسیدگی و بررسی گزارش‌های بیمه درباره شرکت‌ها و موسسه‌های بیمه
• بررسی و رسیدگی پیشنهادهای مطرح شده از طرف رئیس شورای عالی بیمه
• انجام دیگر فعالیت‌های تصویب شده توسط این قانون

هیئت عامل

اعضای هیئت عامل بیمه‌ی مرکزی ایران که شامل: رئیس کل بیمه، قائم مقامِ رئیس کل و معاونان است؛ وظایفی بر عهده دارند که در زیر به شرح آن‌ها می‌پردازیم:

• نظارت بر اجرای قانون و آیین‌نامه‌ها
• واگذاری بخشی از اختیارات به قائم مقام، معاونین، روسا و کارمندان
• ارسال گزارش از وضعیت حساب‌ها و عملیات بیمه‌ مرکزی به مجمع
• ارسال گزارش از فعالیت موسسه‌های بیمه

بازرسان

بازرسانِ بیمه‌ی مرکزی جمهوری اسلامی ایران حق دریافت هرگونه اطلاعاتی را دارند؛ اما نمی‌توانند در امور بیمه مرکزی دخالت مستقیم کنند. بازرسان شامل افراد زیر هستند:

• دو نفر بازرس با دانش و تجربه در امور بیمه و حسابداری
• معرفی یک بازرس از طرف وزیر امور اقتصاد و دارایی و دیگری از طرف وزیر بازرگانی با مدت زمان فعالیت یک ساله

قوانین مربوط به بیمه مرکزی

رئیس کل و دیگر اعضای هیئت‌مدیره حق فعالیت در هیچ‌کدام از شرکت‌ها و موسسه‌های بازرگانی و دولتی را ندارند؛ البته می‌توانند در دانشگاه‌ها و موسسه‌های عالی تدریس کنند. تمامی اسناد و چکه‌ای امور بیمه‌ی مرکزی باید دو امضا داشته باشند. تمامی اعضا باید در نگهداری اطلاعات محرمانه دقت داشته باشند؛ در غیر این صورت طبق مقررات ماده ۱۳۸ با آن‌ها برخورد خواهد شد.

بیمه مرکزی، به منظور نظارت بر امور بیمه و هدایت و حمایت شرکت‌های بیمه‌ای فعالیت خود را ادامه می‌دهد. در صورتی که هر فرد از شرکت‌ بیمه خود شکایتی داشته باشد می‌تواند به بیمه‌ی مرکزی جمهوری اسلامی ایران مراجعه کند و مورد حمایت این بیمه قرار بگیرد.