آیا تا به حال به این سوال فکر کردهاید چه سازمانی بر شرکتهای بیمه نظارت می کند؟ اگر شکایتی از شرکتهای بیمه داشتید، به کجا باید مراجعه کنید؟ اگر شرکت بیمهای ورشکست شود، از کجا باید حق خود را بگیرید؟ بیمه مرکزی، سازمانی است که بر عملکرد شرکتهای بیمه نظارت میکند. در حقیقت این سازمان است که به چنین شرکتهای بیمه جواز فعالیت میدهد؛ به بیان واضحتر، همه شرکتهای بیمه باید جواز بیمه مرکزی را داشته باشند؛ اما بیمه مرکزی چه سازمانی و چه وظایفی دارد؟ چه فعالیتهایی در آنجا انجام میشود؟ برای پیدا کردن پاسخ سوالات خود در ادامه با ما همراه باشید.
سال ۱۲۸۹ مردم ایران برای اولین بار با واژهای به نام بیمه آشنا شدند. در آن زمان، دو شرکت بیمه خارجی، اقدام به تأسیس نمایندگی با شرایط مخصوص به خود در کشور کردند؛ اما نقطه عطف بیمه را میتوان سال ۱۳۱۰ دانست. در آن سال اولین قانون مربوط به بیمه تصویب شد. بر اساس ماده ۸ قانونِ وقت، شرکتهای ایرانی و خارجی ملزم به رعایت قوانین برای فعالیت در بخش بیمه در کشور شدند. مواد این قانون از طرف وزارت عدلیه تصویب شد.
این روند ادامه داشت تا اینکه در ۱۵ آبان سال ۱۳۱۵ شرکت سهامی بیمهایران تأسیس شد؛ اما آغازگر بیمه حرفهای را باید در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۱۶ دانست که قانون بیمه تصویب شد. بعد از این تصویب، حدود ۱۰ شرکت بیمه خارجی توانستند شعب و نمایندگیهای خود را در ایران ثبت کنند. روند فعالیت شرکتهای بیمه خارجی تا ۱۳۲۹ ادامه داشت تا اینکه در این سال، اولین شرکت بیمه ایرانی با نام «بیمه شرق» تأسیس شد. این اقدام آغازگر ورود دیگر شرکتهای بیمهایرانی به این بازار شد؛ البته بعضی از این شرکتها با سرمایهگذاری خارجی شکل گرفتند.
زیاد شدن شرکتهای بیمه و فعالیتهای آنها در کشور، باعث شد تا سرمایهگذاران به دنبال تفکیک تصدی از سیاست گذاری و نظارت بر بازار بیمه باشند. در اینجا بود که سازمان بیمه مرکزی تأسیس شد. ۳۰ خرداد ۱۳۵۰ هم قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمهگری در ۷۷ ماده تصویب شد. در این قانون، چگونگی فعالیت شرکتهای بیمهایرانی و خارجی تعریف شد و همه شرکتها ملزم به رعایت این قوانین بودند.
در ماده ۱ این قانون آمده بود که به منظور حمایت از بیمهگزاران و بیمهشدگان و نظارت بر عملکرد شرکتها، سازمانی با نام بیمه مرکزی تأسیس شده است. قوانین بر اساس اهداف زیر تصویب شدهاند:
در رابطه با فسخ بیمه نامه، اگر بیمه مرکزی دستوری به بیمه گر بدهد، باید این عملیات انجام شود. البته فسخ و ابطال بیمه نامه با هم متفاوت هستند که در این مقاله می توانید کامل مطالعه کنید.
هدف اصلی بیمه مرکزی ایران تا الان ثابت بوده است؛ نظارت بر بازار و شرکتهای بیمه و کنترل آنها. مهمترین وظایفی که در ماده ۵ تا الان برای بیمه مرکزی تعریف شده، شامل موارد زیر است:
البته بیمه مرکزی دارای واحدی به نام شکایت بیمه مرکزی است که به شکایتهای دریافت شده از بیمهگزاران رسیدگی میکند. برای مواردی از جمله فروش بیمه تقلبی میتوان به بیمه مرکزی شکایت کرد. برای استعلام میتوانید به سامانه سنهاب مراجعه کنید.
همچنین اینکه بخشودگی جرایم بیمه شخص ثالث باید به تایید بیمه مرکزی برسد.
بر اساس ماده ۶ قانون بیمه، سازمان بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران از ارکان زیر تشکیل شده است:
بر اساس ماده ۹ وظایف مجمع عمومی به شرح زیر است:
اعضای شورای عالی بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران شامل افراد زیر است:
شورای عالی بیمه مرکزی ایران وظیفههایی بر عهده دارد که به شرح زیر است:
اعضای هیئت عامل بیمهی مرکزی ایران که شامل: رئیس کل بیمه، قائم مقامِ رئیس کل و معاونان است؛ وظایفی بر عهده دارند که در زیر به شرح آنها میپردازیم:
بازرسانِ بیمهی مرکزی جمهوری اسلامی ایران حق دریافت هرگونه اطلاعاتی را دارند؛ اما نمیتوانند در امور بیمه مرکزی دخالت مستقیم کنند. بازرسان شامل افراد زیر هستند:
رئیس کل و دیگر اعضای هیئتمدیره حق فعالیت در هیچکدام از شرکتها و موسسههای بازرگانی و دولتی را ندارند؛ البته میتوانند در دانشگاهها و موسسههای عالی تدریس کنند. تمامی اسناد و چکهای امور بیمهی مرکزی باید دو امضا داشته باشند. تمامی اعضا باید در نگهداری اطلاعات محرمانه دقت داشته باشند؛ در غیر این صورت طبق مقررات ماده ۱۳۸ با آنها برخورد خواهد شد.
بیمه مرکزی، به منظور نظارت بر امور بیمه و هدایت و حمایت شرکتهای بیمهای فعالیت خود را ادامه میدهد. در صورتی که هر فرد از شرکت بیمه خود شکایتی داشته باشد میتواند به بیمهی مرکزی جمهوری اسلامی ایران مراجعه کند و مورد حمایت این بیمه قرار بگیرد.