اجرت المثل خودرو چیست؟ به همراه نحوه محاسبه، نمونه دادخواست و رای
ماشین برای برخی از افراد مانند رانندگان تاکسی‌های شهری، اینترنتی و بین‌شهری صرفا وسیله نقلیه نیست. این افراد علاوه‌بر انجام کارهای شخصی با خودروشان امرار و معاش هم می‌کنند. حال تصور کنید که شرایطی پیش بیاید و اتومبیل توسط فرد دیگری تصرف شود یا آسیب ببیند. در مدتی که مالک به ماشینش دسترسی ندارد، درآمد روزانه‌اش را هم از دست داده است. در چنین مواقعی تکلیف چیست؟ قوانین حقوقی در اینجا بحث اجرت المثل را مطرح می‌کند. اگر مایلید با اجرت المثل خودرو یا اجرت المثل ایام تصرف خودرو آشنا شوید با ما همراه باشید.
اجرت المثل خودرو چیست؟
یکی از دعواهای رایج قضایی نادیده انگاشتن حقوقی مانند: عوض املاک یا منافع است. معمولا این مسئله در مواردی از قبیل اجرت کار، تخصص شخصی، منافع و… پیش می‌آید. طبق قانون و شرع هر کس به دیگری ضرر بزند باید آن خسارت را جبران کند. بنابر این اصل اگر فردی بدون توافق با مالک از وسایل او منتفع شود باید اجرت المثل آن را بپردازد.
تصور کنید مورد دعوا اتومبیل شخصی باشد. در چنین شرایطی، فردی بدون هماهنگی وسیله نقلیه شما را تصرف کرده است. حال چه از وسیله نقلیه استفاده کرده باشد، چه در پارکینگ آن را نگه دارد یا حتی اگر آن را دزدیده باشد. در هر صورت باید هزینه ایام تصرف آن را بپردازد. بهای اجرت المثل در دادگاه یا مطابق عرف جامعه تعیین می‌شود. به عبارت دیگر طرفین دعوا از قبل بر مقدار آن توافقی ندارد. اجرت المثل ایام تصرف خودرو را به اختصار اجرت المثل خودرو می‌گویند.
البته ممکن است که عبارت خواب خودرو را هم بشنوید. محاسبه خسارت خواب خودرو چیزی است که با این مساله متفاوت است.
نحوه اقامه دعوا برای اجرت المثل خودرو
اگر قصد طرح دعوا در خصوص اجرت المثل خودرو را دارید، مراحل زیر را دنبال کنید:
- خود یا وکیل قانونی‌تان به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید.
- علیه فرد متصرف، دادخواست «مطالبه اجرت المثل» تنظیم کنید.
- دادگاه باید در محل اقامت فرد متصرف باشد. به عبارت دیگر مهم نیست ماشین شما در چه شهری به سرقت رفته یا تحت تصرف فرد قرار گرفته است.
- در دادخواست لازم است که مالکیت خود بر اتومبیل را اثبات کنید. پس باید مدارکی مانند: سند مالکیت خودرو، برگ سبز و… را ارائه دهید.
- دادگاه صحت مالکیت خودرو شما را از پلیس راهور استعلام می‌کند.
- یکی از دعواهای رایج قضایی نادیده انگاشتن حقوقی مانند: عوض املاک یا منافع است. معمولا این مسئله در مواردی از قبیل اجرت کار، تخصص شخصی، منافع و… پیش می‌آید در نهایت اگر دادگاه رای به تصرف غیرقانونی اتومبیل دهد، خوانده باید اجرت المثل خودرو را به مالک بپردازد. مبلغ اجرت المثل توسط کارشناس دادگستری تعیین می‌شود. کارشناس بر اساس شرایط، نحوه استفاده، مدت تصرف وسیله نقلیه مبلغ اجرت را محاسبه می‌کند.
هزینه دادرسی مطالبه اجرت المثل خودرو
هزینه دادرسی دعوای بین خواهان و خوانده در موضوع اجرت المثل خودرو مطابق جدول زیر تعیین می‌شود:
| مبلغ اجرت المثل مورد تقاضا توسط خواهان | هزینه دادرسی دادگاه |
| بیش از ۲۰ میلیون تومان | ۳.۵ درصد مبلغ درخواستی |
| کمتر یا مساوی ۲۰ میلیون تومان | ۲.۵ درصد مبلغ درخواستی |
نکته: اگر دادرسی در شورای حل اختلاف انجام گیرد، هزینه دادرسی نصف هزینه دادگاه می‌شود.
حق‌الزحمه کارشناسی دعوا با کیست؟
خواهان باید هزینه کارشناسی رسمی را بپردازد. در صورتیکه او هزینه را نپردازد؛ دادگاه دادخواستش را باطل می‌کند. روال این است که در شروع دادرسی، دادگاه هزینه‌ی کارشناسی رسمی را به صورت علی‌الحساب از خواهان می‌گیرد. بعد از طی این مراحل، کارشناس به شعبه دادرسی مراجعه و پرونده را بررسی می‌کند. نوع و مدل اتومبیل در تعیین اجرت المثل نقش اساسی دارد. بعد از انجام این مرحله ممکن است هزینه کارشناس اضافه شود. بعد از تعیین اجرت المثل توسط کارشناس، خوانده معمولا بیست روز فرصت اعتراض دارد. بعد از اعتراض متصرف، هیاتی برای انجام کارشناسی جدید توسط دادگاه تعیین می‌شود. دقت داشته باشید که این با کارشناسی خودرو متفاوت است.
مطالبه هزینه‌های دادرسی در دعوای اجرت المثل خودرو
شاید این سوال پیش بیاید که چرا باید هزینه دادرسی و کارشناسی با فرد متضرر باشد. طبق قانون خواهان ابتدا باید تمام هزینه‌ها اعم از دادرسی، حق الوکاله و… را بپردازد. سپس او می‌تواند در متن دادرسی همه این هزینه‌ها را از خوانده مطالبه کند.
نمونه دادخواست مطالبه اجرت المثل تصرف خودرو
طبق نظر کاشناسان بهتر است برای تنظیم متن دادخواست به وکیل یا مشاور حقوقی مراجعه نمایید. اما در زیر هم می‌توانید یک نمونه از دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام تصرف خودرو را مشاهده کنید:
| ریاست محترم دادگستری شهرستان ……..
با سلام؛ احتراما به استحضار می‌رساند، آقا/ خانم ………. مطابق پرونده کلاسه ……… مطروحه در شعبه ……. که منجر به صدور دادنامه …….. مورخ ….. شده است به سرقت اتومبیل بنده محکوم و از زمان سرقت تا رد مال، بدون اذن و اجازه بنده اتومبیل ……. به شماره پلاک …….. را در تصرف خود داشته است. (به مدت ۱۳ ماه تمام) تا اینکه در اجرای احکام کیفری خودرو در راستای اجرای حکم تحویل اینجانب شد. لذا تقاضای صدور حکم مبنی بر پرداخت اجرت المثل ایام تصرف خودرو با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری و همچنین خسارات قانونی از قبیل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل، حق‌الزحمه کارشناسی و… مورد استدعا است. |
نمونه رای مطالبه اجرت المثل ایام تصرف خودرو
در زیر یک نمونه از رای صادره توسط دادگاه در موضوع اجرت المثل خودرو را می‌بینید:
| در خصوص دعوای خواهان آقا/ خانم ……… به طرفیت آقا/ خانم …… و به خواسته صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت اجرت المثل ایام تصرف خودرو ایشان نسبت به خودرو ….. به شماره پلاک ……. با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری نظر به این که خوانده در جلسه دادرسی حاضر نشده و ادعای خواهان مصون از دفاع و اعتراض باقی مانده، دادگاه با احراز مالکیت خواهان مطابق استعلام ثبتی پلیس راهور که به شماره …… مورخ …… ثبت پرونده می‌باشد و دادنامه قطعیت یافته شماره ……. شعبه …… که ضمن آن خوانده به سرقت اتومبیل خواهان محکوم شده است قرار ارجاع امر به کارشناسی صادر که در نهایت مبلغ …… ریال به عنوان اجرت المثل ایام تصرف خودرو مذکور تعیین شده است که این نظر پس از ابلاغ مصون از اعتراض قرار گرفته است. علی هذا دادگاه، دعوی خواهان را وارد تشخیص داده و مستندا به مواد ……. قانون مدنی و ماده ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ ……. ریال بابت اجرت المثل ایام تصرف خودرو و مبلغ …… ریال بابت کلیه خسارات قانونی در حق خواهان صادر و اعلام می‌دارد. رای صادره غیابی محسوب و ظرف مدت قانونی قابل واخواهی و سپس ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر در محاکم تجدید نظر استان …….. است.
رییس شعبه …….. دادگاه عمومی حقوقی ……. |
در این مقاله از مجله بیمه به معرفی مراحل دادرسی اجرت المثل خودرو پرداختیم. همچنین یک نمونه از متن دادخواست و رای صادره از دادگاه را برایتان آوردیم. به هر حال باز هم تاکید می‌کنیم که حتما برای انجام این کار باید با یک وکیل خبره مشورت کنید.
عالی بود ممنون