داربست چیست و چه نوع داربست‌هایی داریم؟
حتماً شما هم در کوچه و خیابان‌ها و معابر، شاهد ساخت و ساز ساختمان بوده‌اید. در مراحل اولیه ساخت یک بنا یا ساختمان، از سازه‌ای به نام داربست استفاده میشود. اما این داربست چیست و به چه کاری می‌آید؟ انواع مختلف داربست شامل چه چیزهایی است؟ نکات ایمنی در مورد داربست چیست؟ در این مقاله قصد داریم به این سوالات پاسخ دهیم. با ما همراه باشید.
داربست چیست؟
داربست یا اسکفولد به سازههای موقتی گفته میشود که برای حمایت از ساختار اصلی ایجاد میشوند. در علوم مختلف از این سازههای موقت استفاده می‌کنند. ولی در این مقاله منظور ما، داربست‌های ساختمانی است. در ساختمان‌سازی، این داربست‌ها کاربرد فراوانی دارند. مهمترین نقش داربست‌ها در ساختمان‌سازی شامل موارد زیر است:
- حمایت از ساختار اصلی ساختمان در هنگام ساخت
- دسترسی راحت‌تر به مکان‌های سخت و دشوار در هنگام ساخت یا تعمیر ساختمان
به طور کلی، علاوه بر حمایت از سازه اصلی در ساختمان‌سازی، برای کار در جایی که در ارتفاع بیش از دو متر قرار دارد، به داربست نیاز است. این کار ممکن است نماکاری ساختمان، نورپردازی نما، نصب بیلبورد و …. باشد.
داربست‌سازی مهارت ویژه‌ای می‌خواهد و بسیار مهم است چون اگر بر اثر اشتباه فرو بریزد خطرات جانی بسیاری در پی خواهد داشت.
انواع مختلف داربست‌های ساختمانی
داربست‌ها ممکن است از جنس چوب و یا فولاد باشند و انواع مختلفی دارند که در ادامه به شرح هر یک می‌پردازیم.
داربست‌های چوبی
این نوع داربست‌ها از خرک، تخته و پل موقت ساخته‌می‌شوند. داربست‌های چوبی می‌توانند به صورت تخته‌ای و با ارتفاع کم و یا نردبانی و با ارتفاع زیاد باشند. از داربست‌های چوبی می‌توان برای رنگ کردن خانه و یا تسهیل رفت و آمد کارگران روی ساختمان در حال ساخت استفاده کرد.
داربست‌های فلزی
این نوع داربست‌ها را در موقع ساخت ساختمان به وفور دیده‌ایم. این داربست‌ها را اطراف بخش‌هایی مانند دیوارها نصب می‌کنند تا از ریختن آن‌ها جلوگیری کنند. علاوه بر این، کارگران هم می‌توانند برای دسترسی به ارتفاع خاصی، از این داربست‌ها استفاده کنند. داربست‌های فلزی از میله‌های فولادی به قطر ۴.۸ میلمتر تشکیل شده‌اند. اصطلاحاً به آن‌ها لوله‌های ۵ میلیمتری گفته میشود. لوله‌های ۶ متری یا ۳ متری، قالب و بست اجزای تشکیل‌دهنده داربست فلزی هستند.
داربست معلق
از این داربست، برای جاهایی که نمی‌خواهیم داربست را از زمین بنا کنیم و فقط در یک ارتفاع و مکان خاصی به آن نیاز داریم استفاده می‌کنیم. این داربست‌ها را به شکل یک سکو که از دیواره ساختمان بیرون زده مشاهده کرده‌اید. نام دیگر داربست معلق، داربست پیش‌آمده است. داربست معلق، قابل تنظیم است و می‌توان با طناب یا زنجیر، سکو را از پشت‌بام آویزان کرد و در ارتفاع دلخواه آن را تنظیم نمود.
داربست خرپا
این نوع داربست به این صورت است که یک صفحه مسطح بر روی پایه‌های مثلثی شکل قرار می‌گیرد. فرد می‌تواند، برای رنگ کردن دیوار یا سقف خانه، روی این داربست بایستد.
داربست پایه‌دار
از داربست‌های پایه‌دار، برای جاهایی که نیاز به داربست‌سازی سریع است، استفاده میشود. بهتر است این نوع داربست بیشتر از سه ردیف نداشته باشد و ارتفاع سکوی کار که در بالای سطح زمین قرار می‌گیرد، بیشتر از ۴.۵ متر نباشد. برای بالا و پایین رفتن از این داربست‌ها معمولاً از نردبان استفاده میشود.
داربست یک طرفه یا واحد
از این داربست معولاً برای بنایی استفاده میشود و داربست لایه آجر نیز به آن می‌گویند. این داربست در فاصله‌ای حدود ۱.۲ از دیوار متصل میشود. فاصله بین پایه‌ها در این نوع داربست، چیزی بین ۲ تا ۲.۵ متر است. تیر افقی چوب بست از شکاف دیوار به بخش انتهای لوله افقی داربست می‌رود. این تیر در فاصه ۱.۲ تا ۱.۵ متری قرار می‌گیرد.
داربست دو طرفه
در داربست‌های دو طرفه که به آن داربست دوبل یا داربست بنایی هم گفته‌می‌شود. ردیف اول داربست در فاصله ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متری دیوار نصب میشود و ردیف دوم در فاصله‌ی ۱ متری از آن قرار می‌گیرد. این داربست معمولاً از جنس چوب است و در جاهایی مثل دیوار سنگی که ایجاد سوراخ برای حمایت از تیر افقی دشوار است استفاده میشود.
داربست بازویی
از داربست‌های بازویی که کنسولی هم به آن‌ها گفته میشود، زمانی استفاده میشود که زمین دارای استانداردهای لازم برای برپایی داربست نیست. برای برپایی این نوع داربست، سرستون‌ها به دیوار متصل میشوند و پشتیبانی اتصال‌ها توسط همین سرستون‌ها انجام میشود. البته سرستون‌ها را می‌توان در کف هم قرار داد.
داربست اسکلتی
این نوع داربست تقریباً مشابه همان داربست فلزی است که در آن اسکلت داربست توسط کوپلینگ و قابهای مخصوص بسته‌می‌شود. این نوع داربست‌ها به صورت آماده در بازار موجود هستند. می‌توانید با توجه به ارتفاعی که در نظر دارید آن‌ها را تهیه و تنظیم کنید.
علاوه بر این‌ها، مدل‌های مختلف بستن داربست شامل داربست مثلثی، داربست چکشی ستاره‌ای و داربست چکشی کاسه‌ای میشود.
اجزای مختلف داربست چیست
داربست‌ها از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند. مهمترین اجزای یک داربست شامل موارد زیر است:
- ستون داربست: لوله‌ای عمومی که تکیه‌گاه داربست است. این لوله بار را به زمین منتقل می‌کند و به صورت عمود و یا کمی مایل قرار می‌گیرد.
- لوله‌های افقی سراسری: مهارکننده طولی داربست هستند. به عنوان تکیه‌گاه عمل می‌کنند. این لوله‌ها، عمود بر ستون داربست نصب میشوند.
- لوله‌های زیرتخته‌ای: این لوله‌ها به صورت افقی و بین لوله‌های افقی سراسری و دیوار نصب میشوند. لوله‌های زیرتخته‌ای تکیه‌گاهی برای تخته‌های سکو هستند.
- شمع مایل: لوله‌ای است که بر روی زمین و یا ساختمان کناری قرار می‌گیرد و به صورت مایل نصب میشود.
- لوله‌های مهار: همان‌طور که از نامشان پیداست، به عنوان مهاری برای جلوگیری از حرکت داربست استفاده و به صورت قطری بسته میشوند.
- قید: لوله‌ای که داربست را به قید دیواره درگاهی متصل می‌کند.
- قید دیواره درگاهی: لوله‌ای که بین دو سطح یکپارچه با دیواره‌های پنجره، گوه‌کوبی میشود. برای مهار داربست به ساختمان از این قیدها استفاده میشود.
- لوله‌های عرضی: لوله‌های عرضی یا دستک‌های افقی داربست، بین دو لوله افقی سرتاسری قرار میگیرند.
از دیگر اجزای داربست
- میله شکاف‌دار اتصال: برای اتصال داخلی دو لوله به هم استفاده میشود.
- پایه مهار: برای استحکام بخشیدن به قید دیوار درگاهی در بین دو لغاز استفاده میشود.
- بست پلهای داربست و صفحه پله: برای ایجاد پله و هم چنین پاگرد در بدنه داربست برای تسهیل دسترسی و کاهش خطر نصب میشود.
- اتصالات جهت پل زیر سقف: این اتصال به بالای لوله‌های عمودی نصب میشود. نقش این اتصالات محکم کردن داربست به پلهای زیر سقف است.
- پل: لوله‌ی افقی است که روی لوله‌های زیرتخته‌ای یک پنجره تکیه می‌کند. در واقع، پل‌ها تکیه‌گاه لوله‌های زیرتخته‌ای میانی هستند.
- بست راست گوشه: این بست که به بست قائمه نیز معروف است، ستون داربست را به لوله افقی سرتاسری متصل می‌کند.
- بست گردان: دو لوله را با زاویه مورد نظر به هم متصل می‌کند. معمولاً برای اتصال یک مهار به ستون یا لوله افقی سراسری به کار می‌رود.
- بست لوله زیرتخته‌ای: برای اتصال لوله زیرتخته‌ای به لوله افقی سراسری به کار می‌رود. این نوع اتصال، غیر باربر است.
- بست خاردار: برای اتصال لوله‌های دو تکه استفاده میشود.
- بست بوشی: سر لوله‌ها را از داخل به هم متصل می‌کند.
- مهار انتهایی: این بست‌ها به بخش انتهایی لوله‌ها بسته میشوند.
- صفحه زیر ستون: صفحه‌ای که در بخش زیرین ستون قرار دارد. سطح اتکای این صفحه حداقل ۰.۲۲۵ متر مربع است.
- پایه قابل تنظیم: پایه‌ای که به دیواره داخلی پایین داربست متصل میشود. ارتفاع پایه داربست توسط این بخش قابل تنظیم است.
- توپی‌های پلاستیکی: قطعاتی پلاستیکی که شبیه قارچ است و در انتهای لوله‌های داربست بسته میشوند تا از افراد در برابر برخورد با سرلوله‌ها محافظت کنند.
نکات ایمنی در هنگام بستن داربست چیست
در هنگام بستن داربست بهتر است یک سری نکات را حتماً در نظر داشته باشید:
- از افراد ماهر و آموزش‌دیده برای نصب داربست باید استفاده کرد.
- نباید لوله‌ها و گیره‌های شکسته را در هنگام بستن داربست به کار برد.
- از پرتاب لوله‌ها و گیره‌ها به سمت پایین جداً خودداری شود. ممکن است آسیب جدی به این تجهیزات وارد شود.
- حتماً شخصی که داربست را می‌بندد، باید مرتب پایه‌های داربست را بررسی کند. توزیع نیرو بین تمام پایه‌ها باید به درستی انجام شود.
- داربست خوب، داربستی است که پایه‌های آن در یک خط مستقیم قرار داشته باشند.
- بهتر است بست‌ها به صورت منظم روغن‌کاری شوند.
- گاهی گیره‌ها به دلایلی مانند پوسیدگی و یا حتی اتصال نادرست، مقاومت خود را پس از مدتی از دست می‌دهند و باعث جدا شدن لوله‌ها از هم و در نهایت ریزش داربست میشوند. برای جلوگیری از این مسئله حتماً از تجهیزات با کیفیت استفاده کنید.
- بازرسی‌های دوره‌ای، مثلاً هفته‌ای یکبار از داربست برای بررسی صحت و سلامت آن را جدی بگیرید. این مسئله خصوصاً در زمانی که طوفان یا زلزله‌ای اتفاق افتاده‌است بسیار حائز اهمیت است.
نکات ایمنی در هنگام استفاده از داربست چیست
لازم است تمامی کسانی که از داربست استفاده می‌کنند، یک سری نکات ایمنی را رعایت کنند تا از خطر در امان باشند:
- سقوط از ارتفاع، یکی از خطراتی است که تهدیدکننده‌ی جان کارگران و تمامی اشخاصی است که بر روی داربست هستند. لازم است تمامی افراد از کمربندهای ایمنی که آن‌ها را به یک لوله‌ی امن متصل می‌کند، استفاده کنند. این کمربندها باعث میشوند که وقتی فرد سقوط می‌کند، توسط جلیقه‌ای که به این کمربند متصل است نگه داشته شوند.
- برخورد اشیا و ضربه به سر نیز یکی از اتفاقاتی است که متأسفانه برای بسیاری از استفاده‌کنندگان از داربست ممکن است، پیش بیاید. برای این‌که از آسیب جدی در امان باشید، حتماً از کلاه ایمنی در هنگام کار استفاده کنید. کلاه ایمنی باید چانه‌بند نیز داشته باشد.
- یکی دیگر از خطراتی که تهدیدکننده‌ی جان افراد در هنگام کار بر روی داربست است، خطر برق گرفتگی است. برای جلوگیری از آسیب‌های این‌چنینی، حتماً در هنگام کار، افراد باید از دستکش‌های عایق استفاده کنند و از خطوط انتقال برق نیز فاصله بگیرند.
ایمنی بیشتر با پوشش‌های بیمه‌ای
بیمه به هر صورت و شکلی که باشد، کمک‌کننده به جان و مال افراد است. در خصوص داربست ما می‌توانیم از بیمه داربست استفاده کنیم. در مورد ساختمان‌سازی هم می‌توان از بیمه‌هایی مانند بیمه عملیات ساختمانی برای جبران خسارات وارده به اشخاص ثالث در اجرای عملیات ساختمانی استفاده کرد و هم می‌توان از بیمه آتش سوزی برای بیمه کردن ساختمان استفاده کرد. بیمه آتش‌سوزی ساختمان را در برابر حوادثی مانند: آتش‌سوزی، صاعقه و انفجار بیمه می‌کند. البته می‌توان از پوشش‌های دیگر این بیمه که شامل: بیمه زلزله، بیمه سیل، بیمه طوفان و … است نیز استفاده کرد.
برای تهیه انواع بیمه‌های مختلف از جمله خرید بیمه آتش سوزی و استعلام هزینه و مقایسه شرکت‌های بیمه‌گر مختلف، می‌توانید از سامانه bimeh.com استفاده کنید. هم اکنون این سامانه معتبرترین و جامع‌ترین سامان آنلاین بیمه‌ای است. شما با اطمینان خاطر و به راحتی می‌توانید هم هزینه بیمه را از طریق این سامانه استعلام بگیرید و هم شرکت‌های بیمه‌ای مختلف را از نظر کیفیت و خدمات با هم مقایسه کنید. پس از انتخاب بیمه مورد نظر، می‌توانید از طریق همین سامانه بیمه مورد نظر خود را با اطمینان کامل خریداری کنید.
به طور کلی در این مقاله توضیح دادیم که داربست چیست و چه انواعی دارد. همچنین باید به ایمنی داربست‌ها هنگام بستن و استفاده توجه ویژه‌ای شود. خصوصا بعد از طوفان و زلزله حتما ایمنی داربست را چک کنید. اگر همچنان در این باره پرسش یا ابهامی دارید در انتهای همین مطلب برای کارشناسان ما کامنت بگذارید تا پاسخگوی شما باشند.
