لرزه نگار چیست؟ تاریخچه + نحوه عملکرد دستگاه زلزله نگار

• نویسنده مطلب نویسنده بیمه

کشور ایران از زلزله‌خیزترین مناطق در جهان است. بنابراین اهمیت استفاده از لرزه نگار و داشتـن زلزله نگار مدرن بسیار حیاتی است. اما لرزه نگار چیست؟ و زمین لرزه چگونه رخ می‌دهد؟ در این مقاله قصد داریم به این سوالات پاسخ دهیم. زمین لرزه یا همان زلزله با آزاد شدن یک‌باره انرژی در بین سنگ‌های پوسته‌ زمین رخ می‌دهد. سنگ‌ها در درون زمین دچار ترک شده و در کنار هم می‌لغزند، این لغزش موجب بروز لرزه و تکان می‌شود و زمین را می‌لرزاند.

لرزش‌های زمین را به وسیله دستگاهی به نام لرزه نگار ثبت و اندازه‌گیری می‌کنند. این دستگاه ارتعاشات حاصل از زمین لرزه، انفجار یا هر پدیده دیگری ثبت می‌کند. لرزه نگار در واقع دستگاهی برای اندازه‌گیری حرکات زمین است و از یک سنسور تشخیص ارتعاش و یک سیستم ضبط برای نمایش ارتعاشات تشکیل شده است. سیستم تشخیص ارتعاش را لرزه‌سنج می‌گویند.

لرزه‌سنج‌ها برای مکان‌یابی و پیدا کردن زمین لرزه‌های طبیعی طراحی شده‌اند. البته با پیشرفت علم و تکنولوژی کاربردهای بیشتری به آن‌ها اضافه شده است. طراحی این دستگاه شامل قسمت‌هایی برای بررسی حرکات پوسته زمین، لایه‌های زیرین زمین و نظارت بر فعالیت‌های آتشفشانی است. به طور کلی زلزله‌شناسان معتقدند که باید از حس‌گرها برای تشخیص زمین لرزه و اندازه‌گیری میزان بزرگی آن استفاده کنند. در ادامه مطلب برآنیم که درباره زلزله، بیمه آتش‌سوزی و لرزه‌نگار اطلاعاتی را به شما دهیم. پس ما با همراه باشید.

لرزه نگار چیست؟

در ابتدا بهتر است بدانید لرزه‌سنج یا لرزه‌نگار چیست و چگونه کار می‌کند؟ لرزه‌سنج در واقع از یک قاب که در درون آن یک آونگ آویخته شده، تشکیل می‌شود. این آونگ به حرکات بالا و پایین زمین حساس است و به همراه هر ارتعاشی که تشخیص می‌دهد، شروع به حرکت می‌کند. حرکت عمودی زمین به وسیله حرکت نسبی بین آونگ و قاب مشخص می‌شود. در حالت کلی یک درام چرخان و یک قلم حرکات زمین را در لرزه‌نگار ثبت می‌کنند.

توجه داشته باشید که هر حرکتی از سوی زمین، قاب را به حرکت در می‌آورد و از آنجایی که بر اساس قانون اینرسی، آونگ تمایلی به حرکت ندارد، با اندازه‌گیری حرکت بین قاب و آونگ، میزان حرکت زمین را ثبت می‌کند. لرزه‌نگارهای قدیمی و اولیه به وسیله اهم‌های نوری و اتصالات مکانیکی، حرکات زمین را ثبت می‌کردند. دستگاه‌های مدرن از سیستم‌های الکترونیک استفاده می‌کنند.

تاریخچه لرزه نگار چیست؟

سیموسکوپ، اولین ابزار لرزه نگاری بود. این ابزار ابتدایی نمی‌توانست نوسانات زمین را ثبت کند و فقط لرزش را نشان می‌داد. سیموسکوپ را یک دانشمند چینی به نام ژانگ هنگ در سال ۱۳۲ میلادی اختراع کرد. سیموسکوپ از یک جسم استوانه‌ای که اطراف و قسمت بالای آن را هشت اژدها در برگرفته بود، تشکیل می‌شد. در هر یک از اژدهاها یک توپ قرار داشت، همچنین در اطراف دهانه آن‌ها هشت قورباغه قرار می‌گرفت. در زمان وقوع زلزله، توپ‌ها از دهان اژدها بیرون می‌آمدند و در دهان قورباغه‌ها قرار می‌گرفتند. این حرکت با تولید صدا همراه بود.

اولین لرزه نگار اختراعی چینی‌ها

زلزله‌نگار یا لرزه‌نگار را یک دانشمند ایتالیایی به نام لوئیجی پالمیری اختراع کرد. لرزه نگاری که در سال ۱۸۵۵ ساخته شد از چند لوله U شکل، حاوی جیوه تشکیل شده بود. جهت این لوله‌ها به سمت نقاط مختلف قطب‌نما قرار می‌گرفت. با وقوع زلزله یا زمین لرزه، حرکت جیوه باعث ایجاد یک تماس الکتریکی می‌شد و حرکت در جهت عقربه‌های ساعت را متوقف می‌نمود. با وقوع این حالت یک درام به صورت همزمان، ثبت لرزش‌ها را شروع می‌کرد. لرزه‌نگار لوئیجی شدت نسبی و طول مدت زمین لرزه را مشخص می‌کرد.

سرانجام در سال ۱۸۷۵ اولین لرزه‌نگار به اصطلاح واقعی و حرفه‌ای را یک فیزیک‌دان ایتالیایی فیلیپوسکی اختراع کرد. در این لرزه‌نگار هم از آونگ استفاده می‌شود و این دستگاه موفق شد؛ برای اولین بار حرکت نسبی آونگ‌ها را با توجه به حرکات زمین و به عنوان تابعی از زمان ثبت کند.

بررسی تفاوت لرزه سنج، لرزه نگار و لرزه نگاشت

قسمت داخلی لرزه‌نگار را لرزه سنج می‌گویند که به شکل یک آونگ جرمی، روی یک فنر نصب شده است. لرزه نگار و لرزه نگاشت با یکدیگر متفاوت هستند و هرکدام از آن‌ها را به منظور خاصی مورد استفاده قرار می‌دهند. لرزه سنج (seismometer) در واقع یکی از قسمت‌های داخلی لرزه نگار (seismograph) است و می‌تواند آونگ یا جرمی باشد که روی یک فنر قرار گرفته است. لازم است بدانید که دستگاه لرزه‌نگار و لرزه سنج را در راستای یکدیگر استفاده می‌کنند. لرزه نگاشت ثبت اطلاعات مکانی که در آن زمین لرزه وقوع داده است را به عهده دارد. در ادامه در مورد این موضوع به صورت کامل صحبت می‌کنیم و همین طور پاسخ سوالاتی مانند؛ لرزه نگار چیست؟ و دستگاه زلزله سنج چیست؟ را هم با شما در میان می‌گذاریم. البته لازم است بدانید که مفهوم لرزه نگار در واقع به همان سادگی است که تعریف نمودیم.

برای ثبت حرکات زمین از لرزه نگار‌ها استفاده می‌کنند. این ابزار به عنوان بخشی شبکه لرزه‌نگاری در سراسر دنیا نصب شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. همان‌طور که گفتیم اولین لرزه‌نگار را یک فیلسوف چینی در سال ۱۳۲ میلادی اختراع کرد و آن لرزه نگار فقط وقوع زلزله را نشان می‌داد. امروزه لرزه نگارها را به صورت ایمن و استاندارد روی زمین نصب می‌کنند. این کار باعث می‌شود در هنگام لرزش زمین، تمام واحد به همراه آن بلرزد. البته توجه داشته باشید که آونگ به دلیل اینرسی در مکان خودش ثابت می‌ماند. مکانیسم لرزه‌نگارها به طور دقیق و به وسیله تغییرات الکترونیکی ناشی از زمین و با توجه به آونگ کار می‌کند.

لرزه نگاشت هم، همان‌طور که از اسم آن مشخص است، حرکات زمین را روی کاغذ ثبت می‌کند. لرزه نگارهای امروزی دیجیتالی هستند و دیگر از کاغذ برای ثبت اطلاعات استفاده نمی‌شود.

اصول لرزه نگار مدرن چیست؟

برای توضیح اصول لرزه نگاری مدرن بهتر است شرایط را بررسی کنیم. در صورتی که یک آونگ معمولی در یک جهت بچرخد و زمین در حالی‌که آونگ حرکت نمی‌کند، در جهتی حرکت کند که آوانگ آزاد شود، با توجه به قانون اینرسی آونگ تمایل دارد در جای خود باقی بماند. حال در صورتی که زمین نوسان داشته باشد و به عقب و جلو حرکت کند و زمان لازم برای یک نوسان کامل آن، کوتاه‌تر از دوره نوسان آزاد آونگ باشد، آونگ عقب می‌ماند و حرکت زمین با توجه به حرکت آونگ ثبت می‌شود.

در مورد این موضوع بهتر است بدانید که دامنه حرکت معمولا از نظر الکتریکی تقویت می‌شود. همچنین در صورتی که زمان حرکت زمین و دوره آونگ، نزدیک همدیگر باشند، زلزله نگار حرکت زمین را ثبت نمی‌کند. با این وجود مقدار به دست آمـده، اندازه‌ای قابل استناد برای تصحیحات ریاضی است. لرزه نگارهای مدرن بر همین اساس و با ضریب خطای کمتر و دقت بیشتری در دسترس قرار گرفته‌اند. همین توضیح به خوبی نشان می‌دهد که چگونه لرزه نگار، زلزله را اندازه‌گیری می‌کند. همچنین بهتر است بدانید، دقت دستگاه‌های زلزله نگار خانگی نسبت به انواع حرفه‌ای کمتر است اما باز هم قابل استناد هستند.

آیا می‌توان زلزله را پیش بینی کرد؟

آیا زلزله قابل پیش‌بینی است؟ باید بگوییم که خیر. تا امروز هیچ دانشمند یا سازمانی موفق نشده، زمین لرزه را پیش‌بینی کند. دستگاه‌های لرزه نگار یا زلزله سنج هم تنها در شرایط خاصی می‌توانند چند ثانیه قبل از وقوع زلزله، در مورد زلزله هشدار دهند. در مورد دستگاه‌های زلزله سنج هم باید بدانید که این دستگاه‌ها فقط شدت زلزله را مشخص می‌کنند. در مورد ساخت لرزه‌نگار همیشه تحقیقاتی در حال انجام و بررسی است. ثبت زلزله همواره مورد توجه دانشمندان و محققان قرار داشته است اما لازم است به این نکته توجه کنید که وقوع زلزله را با توجه به شرایط محیطی و ویژگی‌های خاص مناطق، محاسبه می‌کنند. به طور کلی برای پیش‌بینی زلزله باید به سه فاکتور زیر توجه کرد:

• تاریخ و زمان
• مکان
• بزرگی

احتمالا شما هم ادعاهای برخی افراد در مورد پیش‌بینی زلزله را شنیده‌اید، اما اگر با دقت به دلایل آن‌ها گوش دهید، به خوبی متوجه می‌شوید که، تا کنون هیچ منبع معتبری برای این موضوع وجود نداشته است. بسیاری از این افراد وقوع زلزله را به شکل گیری ابرها، حرکت جانداران و دردهای بدنی ربط می‌دهند که هیچ کدام از این موارد پیشینه علمی ندارد. این نوع پیش‌بینی‌ها به حدی کلی هستند که به عنوان یک مرجع قابل استناد نیستند و این شایعه‌ها هیچ پشتوانه علمی ندارند. همچنین در مورد بخش بزرگ و زیادی از زمین لرزه‌ها، به خصوص در مورد زمین‌لرزه‌های ایران، پیش‌ نشانگر وجود ندارد و همین موضوع موجب می‌شود از طرف مراکز مهم بین المللی و پژوهشگران داخلی، پیش‌بینی دقیقی صورت نگیرد.لرزه نگاری دقیق نیازمند اطلاعات و تکنولوژی‌های بسیاری است.

خرید بیمه زلزله

همان‌طور که گفته شد، هیچ‌گونه پیش بینی برای وقوع زلزله وجود ندارد و بهتر است که برای بروز خطرات و خسارت‌های احتمالی از یک پشتوانه مالی استفاده کرد. زلزله همیشه دردناک و همراه با خسارت مالی و جانی بوده‌است که با توجه به زلزله خیز بودن کشور ایران، خرید بیمه زلزله که زیر مجموعه بیمه آتش سوزی است، یک ضرورت محسوب می‌شود. همچنین نرخ بیمه زلزله و نحوه محاسبه نرخ بیمه آتش ‌سوزی منازل، نرخ بیمه واحد‌های مسکونی از نرخ ملک و اسباب و اثاثیه‌ای تاثیر می‌گیرد. بدین صورت که هرچه متراژ، مساحت و تعداد اثاثیه بیشتر باشد، بر روی نرخ حق بیمه تاثیر گزار خواهد بود.

با مطالعه راهنمای بیمه زلزله می‌توانید اطلاعات بیشتری در این مورد به دست آورید.

عوامل تاثیرگزار بر نرخ بیمه زلزله و بیمه آتش سوزی

نرخ بیمه زلزله بستگی به ملک و لوازمی ‌‌دارد که قصد بیمه کردن آن‌ها را خواهید داشت. به طور کلی عوامل مختلفی بر نرخ بیمه زلزله تاثیر گزار است که عبارتند از:

• نوع سازه: در بیمه آتش سوزی و زلزله نوع سازه به 4 دسته: سازه‌های آجری، سازه‌های فلزی، سازه‌های بتنی و سازه‌های گلی و سنتی تقسیم می‌شود. با توجه به این موضوع بیمه‌گر با توجه به میزان ریسک هر کدام از سازه‌ها، مبلغ حق بیمه مختلفی را مشخص می‌کند. با مطالعه مقاله انواع سازه می‌توانید اطلاعات بیشتری در این خصوص به دست بیاورید.
• متراژ ملک: از جمله مواردی که به طور مستقیم بر روی قیمت حق بیمه آتش سوزی و زلزله تاثیر گزار است، متراژ ملک خواهد بود. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به مقاله مطالعه متراژ ساختمان مراجعه بفرمایید.
• هزینه ساخت هر مترمربع بنا: یکی از عوامل موثر دیگه بر نرخ بیمه آتش سوزی و زلزله، هزینه هر متر مربع از بنایی است که قصد بیمه آن را داشته‌باشید. به طور مثال: قیمت بیمه زلزله برای ملکی با هزینه هر متر مربع 1 میلیون تومان با ملکی با هزینه هر متر مربع 4 میلیون تومان متفاوت است.
• ارزش لوازم منزل: در صورت بیمه کردن لوازم منزل خود باید بدانید که ارزش لوازم و اثاثیه شما بر قیمت بیمه زلزله تاثیر مستقیم دارد. همان‌طور که اشاره شد، می‌توان ملک را بیمه نکرد و تنها لوازم منزل را بیمه کرد تا در صورت بروز حادثه، خسارت‌های وارد شده جبران شود.

برای اطلاعات بیشتر می‌توانید راهنمای بیمه آتش‌سوزی را مطالعه بفرمایید.

خرید بیمه آتش سوزی و زلزله از بیمه دات کام

برای اطلاع از قیمت بیمه نامه آتش سوزی و خرید بیمه زلزله می‌توانید از پلتفرم آنلاین بیمه دات کام استفاده کنید. تنها با صرف چند دقیقه، لیست قیمت‌ها و شرایط استعلام شرکت‌های بیمه‌ای را در سامانه  bimeh.com مشاهده خواهید کرد. کافی است که به صفحه اصلی سایت مراجعه کرده و در منوی محصولات بر روی بیمه آتش سوزی و زلزله  کلیک و در کوتاه‌ترین زمان، اقدام به خرید بیمه آتش سوزی کنید.

بررسی عملکرد لرزه‌نگار

در این مطلب سعی کرده‌ایم به سوال لرزه نگار چیست؟ پاسخ دهیم و تاریخچه زلزله نگار را بررسی کنیم. در نهایت اهمیت خرید بیمه زلزله را برای شما عزیزان گوش‌زد کردیم تا در صورت بروز حادثه از یک پشتوانه مالی برخوردار باشید، اما اگر سوال یا ابهامی‌ وجود دارد که در این متن به آن اشاره نشده است، در انتهای این متن و در قالب کامنت سوالات خود را با ما در میان بگذارید. کارشناس‌های بیمه‌ای در بیمه دات کام به صورت 24 ساعته و در طول 7 روز هفته آماده پاسخگویی به شما عزیزان هستند.

• + دستگاه ثبت زلزله چه نام دارد؟
  • زلزله نگار یا زلزله سنج دستگاه ثبت زلزله است.
• + نحوه کار لرزه نگار چیست؟
  • لرزه سنج به یک آونگ آویخته شده در یک قاب مجهز است که به حرکات بالا و پایین زمین حساس است و همراه با هر حرکتی که تشخیص می‌دهد، حرکت می‌کند. حرکت نسبی بین آونگ و قاب حرکت عمودی زمین را مشخص می‌کند. به طور معمول یک درام چرخان و یک قلم به آونگ متصل شده تا حرکات زمین را در یک لرزه نگار ثبت کند.
• + زلزله نگار آنلاین چیست؟
  • زلزله نگار آنلاین یک نرم افزار است که روی گوشی نصب می‌شود و به وسیله آن می‌توان از وقوع زلزله مطلع شد.