نشست ساختمان: انواع، علائم و راه‌های جلوگیری از آن

• نویسنده مطلب نویسنده بیمه

شاید شما هم در اخبار دو نیمه شدن برخی ساختمان‌ها یا فرو ریختن بخشی از آنها را دیده باشید. نشست ساختمان حادثه‌ای است که در اثر عدم تحمل سنگینی لایه‌های فوقانی زمین اتفاق می‌افتد. به‌طور عادی هر ساختمانی بعد از چند سال ساخت، دچار فرونشست می‌شود. به همین دلیل لازم است، قبل از شروع ساخت‌وساز خاک آن منطقه توسط متخصصین بررسی گردد. در این مقاله، قصد داریم درباره فرونشست ساختمان، انواع، علائم و راه‌های جلوگیری از آن صحبت کنیم. پس با ما همراه باشید.

منظور از نشست ساختمان چیست؟

وقتی سازه ساختمانی در اثر تغییر خاک زیر پی ساختمان، پایین برود یا تغییر شکل بدهد؛ به آن نشست ساختمان می‌گویند. این پدیده باعث ایجاد ترک روی دیوارهای داخلی و نمای بیرونی ساختمان می‌گردد. نشست خانه همچنین ممکن است، منجر به فرورفتگی کف ساختمان شود. گاهی هم در ساختمان خمیدگی ایجاد می‌کند. علت این پدیده؛ تنش‌هایی است که سازه روی سطح زمین بوجود می‌آورد. این تنش‌ها حجم خاک را تغییر می‌دهد. در نتیجه، تغییرات بوجود آمده نیز، باعث فرونشست ساختمان می‌شود. مقدار نشست به عوامل زیادی بستگی دارد:

• نوع و خصوصیت تنش
• خصوصیات فیزیکی خاک
• کرنش خاک

فاصله بین زمین و ساختمان از علائم نشست ساختمان است

علائم نشست ساختمان

معمولا قبل از بروز فرونشست ساختمان، علائم زیر بروز می‌کند:

• ایجاد فاصله بین دیوار و کف ساختمان: این گزینه به عنوان آشکارترین علامت نشست خانه شناخته می‌شود. در صورت بروز فاصله بین دیوار و کف ساختمان باید برای جلوگیری از خسارت‌های بیشتر اقدامات لازم را انجام داد.
• ترک اطراف میخ کوبیده‌شده به دیوار: ترک اطراف میخ، ممکن است در اثر عوامل زیادی اتفاق بیفتد. بنابراین در صورت مشاهده آن باید بررسی‌های لازم را انجام دهید.
• شکم آوردن و برآمدگی کف ساختمان: شکم آوردن کف ساختمان، یکی دیگر از علائم اصلی نشست ساختمان است.
• ایجاد ترک بر روی دیوار زیرزمین: ترک‌های افقی و عمودی دیوار زیرزمین بسیار مهم هستند. ترک‌های این‌چنینی معمولا در اثر نفوذ آب در پی ساختمان، ایجاد می‌شوند.
• ترک روی دیوار آجری و بلوکی: این نوع از ترک‌ها، معمولا از گوشه دیوار شروع می‌شوند و به سمت لبه پنجره‌ها امتداد می‌یابند. ترک‌های دیوار سه نوع دارد: پله‌ای، افقی و عمودی. علت تشکیل هر ترک متفاوت است. حرکت خاک در زیر سازه، ترک‌های عمودی را ایجاد می‌کند. ترک‌های افقی در اثر فشار خاک به فونداسیون بوجود می‌آید. اما ترک‌های پله‌ای در اثر ناپایداری سازه و وجود خاک نامناسب زیر آن تشکیل می‌شود. فرونشست ساختمان از نوع غیر یکنواخت، در نتیجه ناپایداری سازه ایجاد می‌گردد.
• تاب برداشتن و افتادگی درها و پنجره‌ها: افتادن در و پنجره علل مختلفی دارد که نشست ساختمان می‌تواند، یکی از علل آن باشد. در صورت بروز این علامت بررسی‌های دقیقی انجام دهید.

چگونه از اموال خود در برابر فرونشست ساختمان مراقبت کنیم؟

آیا به تازگی خانه خریده‌اید؟ شما می‌توانید با داشتن بیمه آتش سوزی منزل خود را در مقابل حوادث گوناگونی بیمه کنید. این بیمه‌نامه پوشش‌های خوبی برای حوادثی چون: آتش سوزی، صاعقه، انفجار، سیل، زلزله، ترکیدگی لوله آب و… دارد. همچنین، بیمه نشست و رانش زمین نیز به عنوان پوشش‌های فرعی بیمه آتش سوزی به فروش می‌رسد. البته لازم به ذکر است که شما باید قبل از بروز علائم نشست ساختمان برای خرید بیمه آتش سوزی اقدام کنید. برای داشتن پوشش مذکور، شرکت‌های بیمه حتما ریسک منزل مسکونی شما را مورد بررسی قرار می‌دهند.

عوامل ایجاد نشست در ساختمان

عوامل زیادی در بروز فرونشست ساختمان تاثیر دارد. موارد زیر از جمله آنها است:

• ضعیف بودن خاک زیر ساختمان و عدم تحمل بار ساختمان
• خاک‌های نامتناسب با تراکم ضعیف
• بارندگی یا خشکسالی نامنظم
• زه‌کشی ضعیف در اطراف خانه
• تغییرات در جدول آب‌های زیرزمینی
• وجود درختان بالغ در مجاورت خانه
• نشست در اثر لوله‌کشی یا استخر شنا
• پمپاژ روغن یا آب از زمین‌های مجاور

انواع فرونشست ساختمان

کارشناسان نشست ساختمان را بر اساس عوامل مختلفی دسته‌بندی می‌کنند. فرونشست در اثر عواملی چون نوع خاک زیر ساختمان، نوع و شدت خرابی از جمله این عوامل هستند. این متخصصین، نشست‌ها را بر اساس ریزدانه یا درشت‌دانه بودن خاک زیر سازه مورد بررسی قرار می‌دهند. طبق نتایج پژوهش‌ها، نفوذ آب در خاک‌های ریزدانه به زمان بیشتری نیاز است. ازاین‌روی نشست در این خاک‌ها با سرعت کمتری اتفاق می‌افتد.

انواع نشست ساختمان در اثر نوع خاک زیر ساختمان

انواع فرونشست ساختمان بر اساس نوع خاک شامل موارد زیر است:

نشست آنی

این نشست در هنگام احداث ساختمان یا پس از ساخت ممکن است رخ دهد. فرونشست آنی خسارت‌های زیادی به ساختمان وارد می‌کند. این نوع از نشست در اثر بی‌دقتی در طراحی پی و دیگر مولفه‌های آن بروز می‌کند.

نشست تحکیمی

نشست تحکیمی وابسته به گذر زمان است. این نشست طی دو مرحله انجام می‌شود. مرحله اول در اثر خروج آب و هوای درون منافذ خاک بروز می‌کند. در مرحله دوم فرآیند شیمیایی خاک و شکل خمیری آن دچار تغییر می‌شود. این مرحله را خزش خاک می‌گویند. دقت کنید که نشست کلی سازه ساختمان معمولا در اثر بروز همزمان نشست آنی و تحکیمی اتفاق می‌افتد.

نشست ساختمان در اثر نوع و شدت خرابی

نشست‌ساختمان در اثر نوع و شدت خرابی به موارد زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

نشست یکنواخت

زمانی که نشست ساختمان در زیر سطح پی به یک‌اندازه باشد؛ نشست یکنواخت بروز می‌کند. این نشست تغییری در توزیع تنش‌ها ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل از اهمیت کمی برخوردار است. نشست یکنواخت، معمولا بر تاسیسات ساختمان مانند لوله‌های آب و فاضلاب و گاز تاثیر می‌گذارد. در صورتی‌که این نشست شدید باشد؛ شکستگی لوله‌های ساختمان را در پی دارد.

نشست غیریکنواخت یا نامتقارن

در نشست نامتقارن، فرورفتگی در یک سمت سازه با سایر قسمت‌ها، متفاوت است. این نوع فرونشست باعث بهم‌زدن تنش‌های خاک زیرین ساختمان می‌شود. نشست غیریکنواخت، کلاف‌بندی سازه ساختمان را از تعادل خارج می‌کند. بروز بیرونی نشست دیفرانسیلی به صورت ترک ظاهر می‌شود. این ترک‌ها بر ستون‌ها، سقف و دیوارها قابل مشاهده است. به همین دلیل باید آن را جدی گرفت.

جلوگیری از نشست ساختمان

با رعایت نکات زیر می‌توانید، احتمال نشست ساختمان را به کمترین حد خود برسانید:

• سبک‌سازی ساختمان
• مقاوم‌سازی پی در نتیجه افزایش ظرفیت باربری
• گذاشتن دستک و پایه در زیر فونداسیون
• ایجاد پیوستگی در دیواره‌های سازه با ستون‌ها
• افزایش تعداد ستون‌های سازه

برای تعمیر فروشست بنا از کارشناسان متخصص کمک بگیرید.

تعمیر نشست ساختمان

اگر علائم فرونشست ساختمان بروز کند با کمک راه‌های زیر، می‌توانید آن را کنترل نمایید:

• استفاده از ستون‌های مارپیچ: جک زدن ستون‌های بالایی سازه به کمک این ستون‌ها انجام می‌گیرد. برای این‌کار، ستون‌های مارپیچ را در فاصله‌های 1.5 متری قرار می‌دهند. سپس آن را تا رسیدن به خاک مناسب یا بسترهای سنگی ادامه می‌دهند.
• تراز کردن دال: در زمان بروز ترک‌ها، باید برای تراز کردن دال‌های ساختمان اقدامات لازم انجام شود. تراز کردن دال معمولا با پمپاژ بتن روان یا دوغاب به بخش فرورفته ساختمان صورت می‌گیرد.

سخن پایانی

کج شدن ساختمان، ریختن بخشی از آن و ترک‌خودرگی دیوارها حوادث خطرناکی است که ملک شما را تهدید می‌کند. نشست ساختمان به عنوان عامل اصلی این حوادث شناخته می‌شود. در این مقاله به معرفی فرونشست ساختمان، علائم، انواع، راه‌های پیشگیری و تعمیر آن پرداختیم. اگر درباره آن پرسش یا ابهامی دارید، برای ما کامنت بگذارید. کارشناس‌های بیمه دات کام در اولین فرصت پاسخگوی شما هستند.

• + منظور از فرونشست ساختمان چیست؟
  • وقتی سازه ساختمانی در اثر تغییر خاک زیر شالوده ساختمان پایین برود یا تغییر شکل بدهد؛ به آن فرونشست ساختمان می‌گویند.
• + بروز چه علائمی باید ما را نسبت به امکان نشست ساختمان حساس کند؟
  • علائم زیر می‌تواند هشداری برای فرونشست ساختمان باشد: ایجاد فاصله بین دیوار و کف ساختمان، ترک اطراف میخ کوبیده‌شده به دیوار، شکم آوردن و برآمدگی کف ساختمان، ایجاد ترک بر روی دیوار زیرزمین، ترک بر روی دیوار آجری و بلوکی
• + آیا می‌توان ملک را در برابر نشست ساختمان بیمه کرد؟
  • بله. نشست ساختمان یکی از پوشش‌های فرعی بیمه آتش سوزی است. شما می‌توانید با انتخاب پوشش اضافی نشست و رانش زمین، ساختمان‌تان را تحت پوشش این بیمه‌نامه قرار دهید.