اضافه کاری: موهبت یا مصیبت؟ قانون وزارت کار درباره اضافه کار
یکی از موضوعاتی که می‌تواند برای کارمندان و کارفرمایان مفید باشد، اضافه کاری است. بسیاری از کارمندان با رضایت خود، بیش از ساعات مقرر، کار میکنند؛ حال اگر در این میان، حقوقی که نسبت به این اضافه کار درنظر گرفته‌می‌شود درست پرداخت نشود، مشکل به وجود خواهد آمد! این محتوا نه تنها مرجعی برای کارمندان است، بلکه کارفرمایان نیز می‌توانند این مقاله را مطالعه نمایند. کارفرمایان با خواندن این مطلب نسبت به محاسبه درست این بخش از حقوق کارمندان اقدام نمایند تا از عدم رضایت آن‌ها جلوگیری شود.
بهتر است ابتدا با مفهوم درست موضوع اشاره شده آشنا شوید:
اضافه کاری به چه معناست؟
اضافه کاری چیست؟ احتمالا افراد زیادی در برخورد اول با این موضوع به چیستی آن فکر میکنند. بنابراین بهتر است در ابتدا و قبل از هر چیزی به زبان ساده توضیح دهیم که اضافه کاری چیست! معمولا بین کارفرما و کارگران چالش‌های زیادی وجود دارد ولی یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، اضافه کاری و نحوه محاسبه اضافه کاری است. باید بدانید که اضافه کاری بر اساس قانون مفهوم مشخصی دارد اما افراد نگاه متفاوتی به این موضوع دارند.
نکته مهمی که در مورد اضافه کاری باید بدانید این است که این مفهوم از نظر قوانین مرتبط با آن و نحوه محاسبه اضافه کاری دارای تعریف ثابت و مشخصی است. اما مبلغ اضافه کاری ۱۴۰۳ چقدر است؟ اضافه کاری در قانون کار چه شرایطی دارد؟ قانون اضافه کار چیست؟ و نحوه محاسبه اضافه کاری چگونه است؟ با ما همراه باشید تا این موارد را با هم بررسی کنیم.
در اضافه کاری با توجه به قانون وزارت کار، حقوق این کار، اضافه محاسبه میشود. به ویژه اینکه، این موضوع، مفاهیم مرتبط بسیاری دارد که در این مطلب به همه آن ها اشاره می کنیم.
ساعت اضافه کاری ۱۴۰۳، همچنین فرمول نحوه محاسبه اضافه کاری در سال ۱۴۰۳ و ساعات کاری مصوب وزارت کار از جمله مهم‌ترین ابهامات و دغدغه‌ها برای افراد شاغل است. برای پاسخ به تمامی این سوالات می‌توانید تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. همچنین در مورد قانون اضافه کار اجباری کارمندان دولت اطلاعاتی به دست آورید.
اضافه کاری چیست؟ بررسی دقیق قانون وزارت کار درباره اضافه کار
همانطور که گفته شد مفهوم اضافه کاری ممکن است از دیدهای مختلف، متفاوت باشد؛ اما در صورت کلی، تعریف اضافه کار از دو نگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد. یکی نگاه عرف جامعه و شاغلان و دیگری قانون کار برای ساعات اضافه کاری است. البته که این دو نگاه هر دو یک مفهوم و تعریف را درباره این مفهوم کار بیان میکنند.
تعریف عمومی و از نگاه عرف جامعه و مشاغل این طور فهمیده میشود که: اضافه کاری یعنی محول کردن کار اضافی به یک کارمند یا کارگر. البته برای محاسبه دقیق و در نظر گرفتن اضافه‌کار شرایطی در نظر گرفته شده‌است. باید کارفرمایان، کارگران و کارمندان این شرایط را مد نظر داشته باشند. در ادامه به این موارد اشاره می‌کنیم:
مفهوم اضافه کاری در قانون کار
در ماده‌ی ۵۱ قانون کار به موضوع حقوق کار اضافه این‌طور اشاره شده‌است: مدت زمانی که کارگر یا کارمند وقت خود را در اختیار کارفرما قرار میدهد، جزو ساعات کاری در نظر گرفته‌می‌شود. اما این ساعات دارای محدودیت است و اگر نیاز باشد کارگر یا کارمندی بیشتر از ساعات کار قانونی وقت خود را در اختیار کارفرما قرار دهد باید شرایط ماده ۵۹ قانون‌کار که در مورد اضافهکاری توضیح داده رعایت شود.
کارمند یا کارگر در ازای این زمان و کار در شرکت، از کارفرما، امتیازاتی نظیر حقوق، بیمه و مزایا را دریافت خواهد کرد.
بدیهی‌ست که طبق شرایطی که در قانون وزارت کار آمده‌است، مبلغ اضافه‌ای به اندازه‌ی ساعات اضافهکاری مانند حقوق و مزایا باید سر ماه محاسبه و پرداخت شود.
هر کارگر باید چند ساعت کار کند؟
طبق ماده‌ی ۵۱ که در بالا به آن اشاره کردیم، هر کارگر یا کارمندی باید در شبانه روز ۸ ساعت و در هفته نیز نباید از ۴۴ ساعت بیشتر کار کند. این ساعات کاری برای مشاغل سخت و زیان آور نیز تفاوتهایی دارد. در این مشاغل ساعات کاری نباید از ۶ ساعت در روز تجاوز کند و در هفته باید حداکثر ۳۶ ساعت کار باشد.
- ساعاتی که صرف صبحانه و نهار طی میشود جز ساعت کاری محسوب نمی‌شود.
- از انجا در ۶ ماه اول سال ماه‌های ۳۱ روزه و در ۶ ماه دوم سال روزهای ۲۹ الی ۳۰ روزه را در چرخه‌ی تقویم سالانه خود داریم میزان ساعات کاری متفاوت است. (البته روزهای جمعه و تعطیلات نیز شامل این تفاوت میزان کاری خواهند بود)
- ساعاتی که مشخص شده‌است در هفته این امکان را به کارفرما میدهد تا با توافق کارگر ساعات کار در برخی روزها از روزهای دیگر بیشتر باشد ولی در مجموع ساعات کاری هفته نباید از حد معین تجاوز کند . ساعات کاری بیشتر از ساعات مشخص شده در قانون کار، اضافهکاری محسوب میشود کارفرما موظف به پرداخت دستمزد آن ساعات اضافی است.
<<برای این که اضافه کارِ کارگران را محاسبه کنیم، باید از جدول ساعات کار موظفی کارگران اطلاع داشته باشیم.>>
محاسبه مبلغ اضافه کاری سال ۱۴۰۳
نحوه محاسبه اضافه کاری برای کارگران در سال ۱۴۰۳ به شکل زیر است:
به ازای هر ساعت اضافه کار، دستمزد ساعتی کارگر(۴۵ هزار و ۶۲۳ تومان)* ۱.۴
سپس مبلغ به دست آمده از محاسبه فوق به کارگر پرداخته میشود. بر همین اساس هزینه اضافه کاری کارگران در سال ۱۴۰۳ معادل ۴۶ هزار و ۹۶۰ تومان برای هر ساعت کار اضافه است.
همچنین باید بدانید که بر اساس ماده ۵۹ قانون کار در سال ۱۴۰۳، هزینه هر ساعت اضافه کاری به ازای هر ساعت کار عادی، ۴۰ درصد اضافه بر مزد و بر اساس فرمول زیر است:
قیمت هر ساعت کار اضافه = قیمت یک ساعت کار عادی + ۴۰ درصد از دستمزد یک ساعت کار عادی .
با توجه به نحوه محاسبه اضافه کاری در سال ۱۴۰۳، باید در ابتدا قیمت هرساعت کار را محاسبه کرد، سپس ۴۰ درصد از آن مبلغ را به نتیجه اضافه کرد.
نحوه محاسبه اضافه کاری ماهانه در ۴ مرحله
در این قسمت می‌خواهیم محاسبه اضافه کاری با مثال را برای شما توضیح دهیم. برای محاسبه اضافه کاری با توجه به فرمول گفتـه شـده به شرح زیر عمل می‌کنیم:
در حالت کلی و به طور میانگین هر فرد به مدت ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه در طول روز به کار می‌پردازد. با توجه به این موضوع باید مزد روزانه کارگران در همان سال را بر ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه تقسیم کرد تا قیمت هر ساعت کار عادی را به دست آوریم. اگر کارگر از این فرمول آگاهی داشته پاسخ بسیاری از سوالات خود را در می‌یابد.
همانطور که در بخش‌نامه مزد ذکر شده است قیمت هر ساعت کار عادی (که با تقسیم ۲,۳۸۸,۷۲۸ ریال حقوق روزانه بر ساعت کاری روزانه به دست می‌آید)، به طور تقریبی برابر با مبلغ ۳۱ هزار و ۸۴۹ تومان و ۴۰ درصد این مبلغ، حدود ۱۲ هزار و ۷۳۹ تومان است.
یعنی مجموع ۴۰ درصد از هر ساعت کار عادی مبلغی برابر با ۱۲ هزار و ۷۳۹ تومان در ساعت کار عادی است. به عبارت دیگر مبلغ ۳۲ هزار و ۵۸۸ تومان کار عادی کارگران به ازای هر ساعت کار اضافی به ۳۱ هزار و ۸۴۹ تومان تغییر می‌یابد.
بنابراین در پایان هر ماه کاری مجموع ساعات اضافه کاری را در ۴۶ هزار و ۹۶۰ تومان ضرب میکنند و به این ترتیب مجموع دریافتی برای اضافه کاری کارگران مشخص میشود. و به این شکل قیمت هر ساعت اضافه کاری ۱۴۰۳ را به دست می‌آوریم.
ساعات کاری در ماه رمضان به چه صورت است؟
بیشترین سوالاتی که در ماه مبارکه از سوی شاغلین داریم این است:” در ماه رمضان ساعت کاری به چه صورت است؟” در ماده ۱۵۰ قانون کار به موضوع ساعات کاری در ماه رمضان اشاره شده است. نکته حائز اهمیتی وجود دارد که طبق این ماده کارفرما وظیفه دارد، زمانی را جهت انجام فرایض دینی و صرف سحری یا افطار در اختیار کارگر قرار داده و این مدت باید جزئی از ساعت کار محسوب شود. به این معنی که کارفرما حق کسر از حقوق کارگر در این زمان را نخواهد داشت.
سقف مجاز اضافه کاری کارگران در ماه چقدر است؟
آیا اضافه کاری اجباری است؟ در پاسخ باید بگوییم که این موضوع را نباید به صورت اجبار در نظر گرفت و بر اساس تبصره ماده ۵۹ قانون کار، ساعات اضافه کاری به وسیله کارفرمایان به کارگران اطلاع داده میشود و این ساعات نباید از ۴ ساعت در طول روز بیشتر شود. توافق طرفین برای انجام اضافه کاری بیش از ۴ ساعت در طول روز الزامی است.
البته باید بدانید که براساس ماده ۶۰ همین قانون اگر در موارد خاصی که به دلیل جلوگیر از برخی حوادث یا اعاده فعالیت، نیاز به کار اضافه باشد، کارفرما با پرداخت اضافه کاری می‌تواند از کارگران به میزان ۸ ساعت در طول روز تقاضای کار اضافه داشته باشد. البته این موضوع استثنا است و باید از طرف اداره کار تایید شود.
همچنین به خاطر داشته باشید همانطور که گفتیم سقف اضافه کاری در طول ماه روزانه ۴ ساعت است. بنابراین در سی روز حداکثر میزان اضافه کاری کارگران برابر ۱۲۰ ساعت در طول ماه است.
تعطیلی کاری چیست و چطور محاسبه می شود؟
تعطیلی کاری جزو مفاهیمی نیست که به طور معینی در قانون کار از آن یاد شده باشد اما در عموم به صورت عرف نهادینه شده است. در ماده ۶۳ قانون کار به اشاره شده که تعطیلات رسمی تقویم کشور و ۱۱ اردیبهشت که به نام روز کارگر نام گرفته برای کارگران تعطیل بوده و باید حقوق این روزها را دریافت نمایند.
بر اساس تبصره های ۱، ۲ و ۳ ماده ۶۲ قانون کار، تفاوتی بین کار در روز جمعه و کار در روز تعطیل یا روزهای عادی وجود ندارد. چون :
۱: تعطیل یک روز معین در هفته ضروری است (یعنی اگر بنا بر ماهیت کار و ضرورت نیاز بود در روز جمعه کار انجام شود باید روز دیگری بجای جمعه بعنوان روز تعطیل درنظر گرفته شود)
۲: کارگرانی که در روزهای جمعه کار میکنند، برای این که از تعطیلی روز جمعه استفاده نمی‌کنند، ۴۰% اضافه بر مزد دریافت خواهند کرد.
شب کاری چیست و چطور محاسبه میشود؟
شب‌کاری نیز از انواع اضافهکاری را به حساب می‌آیند. با این تفاوت که کارگر در ساعات شب تا صبح فعالیت میکند. این امر کار طاقت فرسایی‌ست. کارمند باید با گذشت زمان، خستگی بی‌خوابی را نیز باید متحمل شود! نحوه محاسبه شب‌کاری نیز به این صورت است: بابت هر ساعت کار در شب علاوه بر دستمزد ساعت کاری عادی، ۳۵ درصد اضافه مزد نیز به کارگر تعلق خواهد گرفت. البته شب کاری تنها به کارگران و کارمندان غیر نوبتی تعلق می‌گیرد.
اضافه کاری با تمام خوبی‌ها و بدی‌هایش!
قطعا هر چیزی یک سری نکات منفی و مثبت دارد که با توجه به اولویت ها می‌تواند انجام شود یا نشود! اضافه کاری نیز جزو این دسته قرار می‌گیرد، برخی از سر تنهایی، برخی برای امرار معاش و برخی برای نیازهای اقتصادی خویش این امر را با همه سختی‌هایش می‌پذیرند. آن‌ها تمامی خستگی‌ها را به جان می‌خرند تا بتوانند محیطی امن را برای خانواده‌ی خود فراهم کنند. این موضوع بسیار ستودنی‌ست. شما چطور؟ تا به حال اضافهکاری کرده‌اید؟خوشحال می‌شویم اگر تجاربتان را با ما درمیان بگذارید.
سلام من در اورگانی شاغل هستم که اضافه کار اجباری میدم سوال من اینه که به چه صورتی میشه اضافه کاری نیستم و اینکه اگر ایستادم خدای ناکرده اگر حادثه شد بیمه تامین اجتماعی قبول می‌کنه یا نه
کاربر گرامی؛ اگر در ساعات اضافه کاری دچار حادثه شوید، تامین اجتماعی آسیب وارد شده را تحت عنوان حادثه در حین کار تلقی میکند و می‌توانید از مزایای آن استفاده کنید.
سلام
حق تاهل که درسال جدید اضافه شده آیا جز آیتم اضافه کاری محاسبه میشه ؟
خیر؛ آیتمی جداگانه دارد.
با سلام، تمام کارکنان شرکت کیف و کفش معروف ایران، در هفته بالای ۵۴ الی ۶۰ ساعت کار میکنند، در ابتدا هیچ کجا این اضافه کاری به صورت مکتوب در قرارداد نیست، از طرفی شرکت فقط به شرط فروش تا تارگت مد نظر اضافه کار را واریز میکند در غیر این صورت چیزی بابت ساعات اضافی دریافت نخواهیم کرد، در قرارداد هم ذکر شده جز حقوق هیچ حق دیگری جهت پرداخت قابل مطالبه نیست، چه میشود کرد؟
مرتضی عزیز؛ باید این موضوع را به صورت محرمانه با اداره کار در میان بگذارید تا کارشناسان سازمان رسیدگی کنند.
سلام من کارمند علوم پزشکی مشهد هستم .۸ سال در این سازمان خدمت میکنم در بدترین جای ممکنه شیفت میدهم که نیروها حاضرند استعفا بدهند ولی به آن مرکز نیایند .بنده ۱۰ روز برای امتحان های دانشگاه درخواست مرخصی دادم .مسعول من برایم مرخصی رد نکرده و نامه به تخلفات زده است .و ۱۰روز هم ازحقوق وبیمه من کم کرده .تخلفات هم برای بنده مدت ۶ماه تعلیق حکم کرده وجریمه .من موندم کی پاسخ گوی من هستش .تا کی باید اینقدر در حق من ظلم بشه .به خدا قسم تو این مدت خدمت ۱۰برابر حقوقی که گرفتم کارکردم .شمارو بخدا اگه کسی می دونه کجا باید شکایت کنم به من بگید
سلام دوست عزیز
اگر مشمول قانون کار هستید بروید اداره کار شکایت کنید اگر نیستید بروید دیوان عدالت اداری شکایت کنید.
سلام پرستارم؛ میخواستم اضافه کار اجباری نرم من در ماه نزدیک ۳۴ الی ۳۶ شیفت میدم میتونم غیبت کنم ولی کسری حقوق نداشته باشم
سلام دوست عزیز
اگر غیبت کنید که به اجبار کسری حقوق میخورید و از سابقه شما هم کسر می شود.
سلام
چرا در یکسری فیش حقوقی ها مبلغ واحد ساعت اضافه کاری ها متفاوت است بیشتر از ۳۳هزارتوان است آیا اون سایری که ایتم آخر فیش حقوقی میزنن تاثیری در حساب ساعت اضافه کاری داره
سلام. اضافه کاری بر اساس قانون وزرات کار تعیین می شود.
سلام من در یک شرکت بصورت نوبت کار مشغول به کار می باشم و در ایام استراحت با توجه قابلیت کاری خود و با تمایل خودم در پروژه ای کار می کنم آیا منعی برای حضور پیوسته بدین صورت که مثلاً به مدت ۲۱ روز به مدت ۹ ساعت در روز در محل کار باشم
سلام. خیر مشکلی نیست.
سلام
مرا از طرف اداره کار برای کار در شرکتی معرفی کردند که این شرکت روزانه ۲ ساعت اضافه کاری دارد با توجه به اینکه این ساعت کار طولانی و همچنین فاصله زیاد محل کار تا منزل این کار برایم مشکل بود قبول نکردم از کارفرما خواستم که به من نامه جهت عدم پذیرش بدهند که بیمه بیکاریم به اشکال نخوره که ایشون هم همکاری نکردند حالا این عدم پذیرش شغل از طرف من برایم مشکل ساز خواهد شد
یا میتوانم با دلایل از قبیل اضافه کاری اجباری ، این موضوع موجه نشان بدهم. ممنون میشم راهنمایی بفرمایید.
سلام دوست عزیز. بله مشکل ساز خواهد بود باید با ریس اداره کار صحبت کنید.
برای شیفت شب نگهبانی، در صورتی که تایم شام به جای تایم افطار قرار گرفته باشه، این درسته یا باید تایم شام که استفاده نمیشه تو ماه رمضون به کارکردمون اضافه بشه؟
سلام محمد عزیز
اولا توافقی است ولی اضافه بشه بهتر است
چرا بعضی از کارفرمایان اسرار دارند که اضافه کاری را از حقوق جدا پرداخت کنند
به اسم مالیات
آیا این کار به نفع کارگر است
سلام دوست عزیز، اینکه چرا این کار را می کنند به دنبال شاید سودجویی بیشتر هستند. به هر حال با کارشناسان بیمه دات کام تماس بگیرید.
سلام آیا اضافه کاری به مهندسان و پزشکان پرداخت میشه
سلام دوست عزیز، در خصوص مهندسانی که در شرکت های خصوصی یا دولتی کار می کنند، اضافه کار وجود دارند. مگر اینکه نوع قراردادشان به صورت دیگری باشد. در خصوص پزشکان هم بستگی به قوانین کاری از طرف وزارت بهداشت دارد.
سلام ضریب اضافه کاری چیه و اصلا به چه صورت حساب میشه؟
سلام دوست عزیز، اعدادی هستند که در محاسبه اضافه کاری حساب می شوند که در مقاله به طور کامل توضیح داده ایم.
سلام چگونه می توانم محاسبه آنلاین اضافه کار را انجام دهد؟
سلام دوست عزیز، چیزی به اسم محاسبه آنلاین نداریم. در حقیقت بعضی سایت ها چیزی شبیه به ماشین حساب محاسبه اضافه کاری ایجاد کرده اند.
سلام آیا فرمول محاسبه اضافه کاری در سال ۱۴۰۱ تغییر خواهد کرد؟
سلام دوست عزیز، هنوز حقوق سال ۱۴۰۱ به طور کامل مشخص نشده است.