یکی از موضوعاتی که میتواند برای کارمندان و کارفرمایان مفید باشد، اضافه کاری است. بسیاری از کارمندان با رضایت خود، بیش از ساعات مقرر، کا میکنند؛ حال اگر در این میان، حقوقی که نسبت به این اضافه کار درنظر گرفتهمیشود درست پرداخت نشود، مشکل به وجود خواهد آمد! این محتوا نه تنها مرجعی برای کارمندان است، بلکه کارفرمایان نیز میتوانند این مقاله را مطالعه نمایند. کارفرمایان با خواندن این مطلب نسبت به محاسبه درست این بخش از حقوق کارمندان اقدام نمایند تا از عدم رضایت آنها جلوگیری شود.
بهتر است ابتدا با مفهوم درست موضوع اشاره شده آشنا شوید:
اضافه کاری چیست؟ احتمالا افراد زیادی در برخورد اول با این موضوع به چیستی آن فکر میکنند. بنابراین بهتر است در ابتدا و قبل از هر چیزی به زبان ساده توضیح دهیم که اضافه کاری چیست! معمولا بین کارفرما و کارگران چالشهای زیادی وجود دارد ولی یکی از مهمترین این چالشها، اضافه کاری و نحوه محاسبه اضافه کاری است. باید بدانید که اضافه کاری بر اساس قانون مفهوم مشخصی دارد اما افراد نگاه متفاوتی به این موضوع دارند.
نکته مهمی که در مورد اضافه کاری باید بدانید این است که این مفهوم از نظر قوانین مرتبط با آن و نحوه محاسبه اضافه کاری دارای تعریف ثابت و مشخصی است. اما مبلغ اضافه کاری ۱۴۰۲ چقدر است؟ اضافه کاری در قانون کار چه شرایطی دارد؟ قانون اضافه کار چیست؟ و نحوه محاسبه اضافه کاری چگونه است؟ با ما همراه باشید تا این موارد را با هم بررسی کنیم.
در اضافه کاری با توجه به قانون وزارت کار، حقوق این کار، اضافه محاسبه میشود. به ویژه اینکه، این موضوع، مفاهیم مرتبط بسیاری دارد که در این مطلب به همه آن ها اشاره می کنیم.
ساعت اضافه کاری ۱۴۰۲، همچنین فرمول نحوه محاسبه اضافه کاری در سال ۱۴۰۲ و ساعات کاری مصوب وزارت کار از جمله مهمترین ابهامات و دغدغهها برای افراد شاغل است. برای پاسخ به تمامی این سوالات میتوانید تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. همچنین در مورد قانون اضافه کار اجباری کارمندان دولت اطلاعاتی به دست آورید.
همانطور که گفته شد مفهوم اضافه کاری ممکن است از دیدهای مختلف، متفاوت باشد؛ اما در صورت کلی، تعریف اضافه کار از دو نگاه مورد بررسی قرار میگیرد. یکی نگاه عرف جامعه و شاغلان و دیگری قانون کار برای ساعات اضافه کاری است. البته که این دو نگاه هر دو یک مفهوم و تعریف را درباره این مفهوم کار بیان میکنند.
تعریف عمومی و از نگاه عرف جامعه و مشاغل این طور فهمیده میشود که: اضافه کاری یعنی محول کردن کار اضافی به یک کارمند یا کارگر. البته برای محاسبه دقیق و در نظر گرفتن اضافهکار شرایطی در نظر گرفته شدهاست. باید کارفرمایان، کارگران و کارمندان این شرایط را مد نظر داشته باشند. در ادامه به این موارد اشاره میکنیم:
در مادهی ۵۱ قانون کار به موضوع حقوق کار اضافه اینطور اشاره شدهاست: مدت زمانی که کارگر یا کارمند وقت خود را در اختیار کارفرما قرار میدهد، جزو ساعات کاری در نظر گرفتهمیشود. اما این ساعات دارای محدودیت است و اگر نیاز باشد کارگر یا کارمندی بیشتر از ساعات کار قانونی وقت خود را در اختیار کارفرما قرار دهد باید شرایط ماده ۵۹ قانونکار که در مورد اضافهکاری توضیح داده رعایت شود.
کارمند یا کارگر در ازای این زمان و کار در شرکت، از کارفرما، امتیازاتی نظیر حقوق، بیمه و مزایا را دریافت خواهد کرد.
بدیهیست که طبق شرایطی که در قانون وزارت کار آمدهاست، مبلغ اضافهای به اندازهی ساعات اضافهکاری مانند حقوق و مزایا باید سر ماه محاسبه و پرداخت شود.
طبق مادهی ۵۱ که در بالا به آن اشاره کردیم، هرکارگر یا کارمندی باید در شبانه روز ۸ ساعت و در هفته نیز نباید از ۴۴ ساعت بیشتر کار کند. این ساعات کاری برای مشاغل سخت و زیان آور نیز تفاوتهایی دارد. در این مشاغل ساعات کاری نباید از ۶ ساعت در روز تجاوز کند و در هفته باید حداکثر ۳۶ ساعت کار باشد.
در سال ۱۴۰۲ با توجه به تعطیلات رسمی ساعات کاری بصورت ماهیانه مطابق با موارد زیر خواهد بود.
<<برای این که اضافه کارِ کارگران را محاسبه کنیم، میبایست از جدول ساعات کار موظفی کارگران اطلاع داشته باشیم.>>
نحوه محاسبه اضافه کاری برای کارگران در سال ۱۴۰۲ به شکل زیر است:
به ازای هر ساعت اضافه کار، دستمزد ساعتی کارگر(۲۴ هزار و ۱۳۹ تومان)* ۱.۴
سپس مبلغ به دست آمده از محاسبه فوق به کارگر پرداخته میشود. بر همین اساس هزینه اضافه کاری کارگران در سال ۱۴۰۲ مطابق با سال قبل و معادل ۳۳ هزار و ۷۹۵ تومان برای هر ساعت کار اضافه است.
همچنین باید بدانید که بر اساس ماده ۵۹ قانون کار در سال ۱۴۰۲، هزینه هر ساعت اضافه کاری به ازای هر ساعت کار عادی، ۴۰ درصد اضافه بر مزد و بر اساس فرمول زیر است:
قیمت هر ساعت کار اضافه = قیمت یک ساعت کار عادی + ۴۰ درصد از دستمزد یک ساعت کار عادی .
با توجه به نحوه محاسبه اضافه کاری در سال ۱۴۰۲، باید در ابتدا قیمت هرساعت کار را محاسبه کرد، سپس ۴۰ درصد از آن مبلغ را به نتیجه اضافه کرد.
در این قسمت میخواهیم محاسبه اضافه کاری با مثال را برای شما توضیح دهیم. برای محاسبه اضافه کاری با توجه به فرمول گفتـه شـده به شرح زیر عمل میکنیم:
در حالت کلی و به طور میانگین هر فرد به مدت ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه در طول روز به کار میپردازد. با توجه به این موضوع باید مزد روزانه کارگران در همان سال را بر ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه تقسیم کرد تا قیمت هر ساعت کار عادی را به دست آوریم. اگر کارگر از این فرمول آگاهی داشته پاسخ بسیاری از سوالات خود را در مییابد.
همانطور که در بخشنامه مزد ذکر شده است قیمت هر ساعت کار عادی (که با تقسیم ۱/۷۶۹/۴۲۸ حقوق روزانه بر ساعت کاری روزانه به دست میآید)، به طور تقریبی برابر با مبلغ ۲۴ هزار و ۱۳۹ تومان و ۴۰ درصد این مبلغ، حدود ۹ هزار و ۶۵۵ تومان است.
یعنی مجموع ۴۰ درصد از هر ساعت کار عادی مبلغی برابر با ۹ هزار و ۶۵۵ تومان در ساعت کار عادی است. به عبارت دیگر مبلغ ۲۴ هزار و ۱۳۹ تومان کار عادی کارگران به ازای هر ساعت کار اضافی به ۳۳ هزار و ۷۹۵ تومان تغییر مییابد.
بنابراین در پایان هر ماه کاری مجموع ساعات اضافه کاری را در ۳۳ هزار و ۷۹۵ تومان ضرب میکنند و به این ترتیب مجموع دریافتی برای اضافه کاری کارگران مشخص میشود. و به این شکل قیمت هر ساعت اضافه کاری ۱۴۰۲ را به دست میآوریم.
بیشترین سوالاتی که در ماه مبارکه از سوی شاغلین داریم این است:” در ماه رمضان ساعت کاری به چه صورت است؟” در ماده ۱۵۰ قانون کار به موضوع ساعات کاری در ماه رمضان اشاره شده است. نکته حائز اهمیتی وجود دارد که طبق این ماده کارفرما وظیفه دارد، زمانی را جهت انجام فرایض دینی و صرف سحری یا افطار در اختیار کارگر قرار داده و این مدت باید جزئی از ساعت کار محسوب شود. به این معنی که کارفرما حق کسر از حقوق کارگر در این زمان را نخواهد داشت.
آیا اضافه کاری اجباری است؟ در پاسخ باید بگوییم که این موضوع را نباید به صورت اجبار در نظر گرفت و بر اساس تبصره ماده ۵۹ قانون کار، ساعات اضافه کاری به وسیله کارفرمایان به کارگران اطلاع داده میشود و این ساعات نباید از ۴ ساعت در طول روز بیشتر شود. توافق طرفین برای انجام اضافه کاری بیش از ۴ ساعت در طول روز الزامی است.
البته باید بدانید که براساس ماده ۶۰ همین قانون اگر در موارد خاصی که به دلیل جلوگیر از برخی حوادث یا اعاده فعالیت، نیاز به کار اضافه باشد، کارفرما با پرداخت اضافه کاری میتواند از کارگران به میزان ۸ ساعت در طول روز تقاضای کار اضافه داشته باشد. البته این موضوع استثنا است و باید از طرف اداره کار تایید شود.
همچنین به خاطر داشته باشید همانطور که گفتیم سقف اضافه کاری در طول ماه روزانه ۴ ساعت است. بنابراین در سی روز حداکثر میزان اضافه کاری کارگران برابر ۱۲۰ ساعت در طول ماه است.
تعطیلی کاری جزو مفاهیمی نیست که به طور معینی در قانون کار از آن یاد شده باشد اما در عموم به صورت عرف نهادینه شده است. در ماده ۶۳ قانون کار به اشاره شده که تعطیلات رسمی تقویم کشور و ۱۱ اردیبهشت که به نام روز کارگر نام گرفته برای کارگران تعطیل بوده و باید حقوق این روزها را دریافت نمایند.
بر اساس تبصره های ۱، ۲ و ۳ ماده ۶۲ قانون کار، تفاوتی بین کار در روز جمعه و کار در روز تعطیل یا روزهای عادی وجود ندارد. چون :
۱: تعطیل یک روز معین در هفته ضروری است (یعنی اگر بنا بر ماهیت کار و ضرورت نیاز بود در روز جمعه کار انجام شود باید روز دیگری بجای جمعه بعنوان روز تعطیل درنظر گرفته شود)
۲: کارگرانی که در روزهای جمعه کار میکنند، برای این که از تعطیلی روز جمعه استفاده نمیکنند، ۴۰% اضافه بر مزد دریافت خواهند کرد.
شبکاری نیز از انواع اضافهکاری را به حساب میآیند. با این تفاوت که کارگر در ساعات شب تا صبح فعالیت میکند. این امر کار طاقت فرساییست. کارمند باید با گذشت زمان، خستگی بیخوابی را نیز باید متحمل شود! نحوه محاسبه شبکاری نیز به این صورت است: بابت هر ساعت کار در شب علاوه بر دستمزد ساعت کاری عادی، ۳۵ درصد اضافه مزد نیز به کارگر تعلق خواهد گرفت. البته شب کاری تنها به کارگران و کارمندان غیر نوبتی تعلق میگیرد.
قطعا هر چیزی یک سری نکات منفی و مثبت دارد که با توجه به اولویت ها میتواند انجام شود یا نشود! اضافه کاری نیز جزو این دسته قرار میگیرد، برخی از سر تنهایی، برخی برای امرار معاش و برخی برای نیازهای اقتصادی خویش این امر را با همه سختیهایش میپذیرند. آنها تمامی خستگیها را به جان میخرند تا بتوانند محیطی امن را برای خانوادهی خود فراهم کنند. این موضوع بسیار ستودنیست. شما چطور؟ تا به حال اضافهکاری کردهاید؟خوشحال میشویم اگر تجاربتان را با ما درمیان بگذارید.
حسن
سلام پرستارم؛ میخواستم اضافه کار اجباری نرم من در ماه نزدیک ۳۴ الی ۳۶ شیفت میدم میتونم غیبت کنم ولی کسری حقوق نداشته باشم
نویسنده بیمه
سلام دوست عزیز
اگر غیبت کنید که به اجبار کسری حقوق میخورید و از سابقه شما هم کسر می شود.
جواد
سلام
چرا در یکسری فیش حقوقی ها مبلغ واحد ساعت اضافه کاری ها متفاوت است بیشتر از ۳۳هزارتوان است آیا اون سایری که ایتم آخر فیش حقوقی میزنن تاثیری در حساب ساعت اضافه کاری داره
نویسنده بیمه
سلام. اضافه کاری بر اساس قانون وزرات کار تعیین می شود.
Vhp
سلام من در یک شرکت بصورت نوبت کار مشغول به کار می باشم و در ایام استراحت با توجه قابلیت کاری خود و با تمایل خودم در پروژه ای کار می کنم آیا منعی برای حضور پیوسته بدین صورت که مثلاً به مدت ۲۱ روز به مدت ۹ ساعت در روز در محل کار باشم
نویسنده بیمه
سلام. خیر مشکلی نیست.
Zzz
سلام
مرا از طرف اداره کار برای کار در شرکتی معرفی کردند که این شرکت روزانه ۲ ساعت اضافه کاری دارد با توجه به اینکه این ساعت کار طولانی و همچنین فاصله زیاد محل کار تا منزل این کار برایم مشکل بود قبول نکردم از کارفرما خواستم که به من نامه جهت عدم پذیرش بدهند که بیمه بیکاریم به اشکال نخوره که ایشون هم همکاری نکردند حالا این عدم پذیرش شغل از طرف من برایم مشکل ساز خواهد شد
یا میتوانم با دلایل از قبیل اضافه کاری اجباری ، این موضوع موجه نشان بدهم. ممنون میشم راهنمایی بفرمایید.
نویسنده بیمه
سلام دوست عزیز. بله مشکل ساز خواهد بود باید با ریس اداره کار صحبت کنید.
محمد شیرازی
برای شیفت شب نگهبانی، در صورتی که تایم شام به جای تایم افطار قرار گرفته باشه، این درسته یا باید تایم شام که استفاده نمیشه تو ماه رمضون به کارکردمون اضافه بشه؟
نویسنده بیمه
سلام محمد عزیز
اولا توافقی است ولی اضافه بشه بهتر است
کارکر
چرا بعضی از کارفرمایان اسرار دارند که اضافه کاری را از حقوق جدا پرداخت کنند
به اسم مالیات
آیا این کار به نفع کارگر است
کارشناس بیمه
سلام دوست عزیز، اینکه چرا این کار را می کنند به دنبال شاید سودجویی بیشتر هستند. به هر حال با کارشناسان بیمه دات کام تماس بگیرید.
محمد
سلام آیا اضافه کاری به مهندسان و پزشکان پرداخت میشه
کارشناس بیمه
سلام دوست عزیز، در خصوص مهندسانی که در شرکت های خصوصی یا دولتی کار می کنند، اضافه کار وجود دارند. مگر اینکه نوع قراردادشان به صورت دیگری باشد. در خصوص پزشکان هم بستگی به قوانین کاری از طرف وزارت بهداشت دارد.
محمدنژاد
سلام ضریب اضافه کاری چیه و اصلا به چه صورت حساب میشه؟
کارشناس بیمه
سلام دوست عزیز، اعدادی هستند که در محاسبه اضافه کاری حساب می شوند که در مقاله به طور کامل توضیح داده ایم.
کامبیز
سلام چگونه می توانم محاسبه آنلاین اضافه کار را انجام دهد؟
کارشناس بیمه
سلام دوست عزیز، چیزی به اسم محاسبه آنلاین نداریم. در حقیقت بعضی سایت ها چیزی شبیه به ماشین حساب محاسبه اضافه کاری ایجاد کرده اند.
ابریشم
سلام آیا فرمول محاسبه اضافه کاری در سال ۱۴۰۱ تغییر خواهد کرد؟
کارشناس بیمه
سلام دوست عزیز، هنوز حقوق سال ۱۴۰۱ به طور کامل مشخص نشده است.