قانون تاسیس بیمه و بیمه‌گری + وظایف و ماده‌ها

• نویسنده مطلب نویسنده بیمه

به منظور ایجاد قانونی جامع برای تشکیل بیمه مرکزی و شرکت‌های بیمه، قانون تاسیس بیمه و بیمه‌گری تدوین شد. این قانون، ۷۷ ماده دارد که در بخش‌های مختلف تقسیم می‌شوند. اما قانون تاسیس بیمه مرکزی چیست؟ قانون بیمه مرکزی شامل چه ماده‌هایی می‌شود؟ قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری چیست؟ در ادامه این مقاله، تمامی ماده‌های این قانون را برای شما نوشته‌ایم. با ما همراه باشید.

بیمه و بیمه‌گری چیست؟

بیمه، عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می‌کند در ازای دریافت وجه یا وجوهی از طرف دیگر، در صورت وقوع یا بروز حادثه، خسارت وارد بر او را جبران کند یا وجه معینی را بپردازد. در اصطلاحات بیمه‌ای متعهد را «بیمه‌گر»، طرف تعهد را «بیمه‌گزار»، وجهی را که بیمه‌گزار به بیمه‌گر می‌پردازد «حق بیمه» و آنچه را که بیمه می‌شود «موضوع بیمه» می نامند. قوانین بیمه مرکزی به تمامی اشخاص موجود در بیمه و تعهدات آن‌ها نظرات دارد.

ماده‌های قانون تاسیس بیمه مرکزی

در ابتدا به ماده‌ها و قوانین تاسیس بیمه و بیمه‌گری می‌پردازیم.

بخش اول – بیمه مرکزی

اولین بخش از قوانین، مربوط به بیمه مرکزی است که این قوانین را برای شما شرح می‌دهیم.

قسمت اول – تشکیل و موضوع بیمه مرکزی

ماده ۱ – بیمه مرکزی به منظور تنظیم موارد صنعت بیمه در کشور و حمایت از بیمه‌گزاران و بیمه‌شدگان و همچنین نظارت دولت بر فعالیت این شرکت‌ها، به صورت سهامی تاسیس شد.

ماده ۲ – سرمایه بیمه مرکزی ۵۰۰ میلیون ریال است که به ۵۰ دسته با سهم ۱۰ میلیون ریالی تقسیم می‌شود. تمامی این سرمایه به دولت تعلق دارد و همچنین قابل انتقال نیست. افزایش این سرمایه به تصویب مجمع عمومی وابسته است. همچنین اینکه این سرمایه از اندوخته شرکت سهامی بیمه ایران تأمین می‌شود.

ماده ۳- دفتر اصلی بیمه مرکزی در شهر تهران قرار دارد و امکان نمایندگی دادن در صورت لزوم، فقط به شرکت سهامی بیمه ایران امکان‌پذیر است.

ماده ۴ – بیمه مرکزی از قانون تجارت تبعیت می‌کند و از این رو، تابع قوانین و مقررات عمومی مربوط به دولت و شرکت تشکیل شده با سرمایه دولت نیست؛ جز در مواردی که نام بیمه مرکزی ذکر شده‌ باشد.

قسمت دوم – وظایف و اختیارات

ماده ۵ – بر اساس این ماده، وظایف و اختیارات بیمه مرکزی شامل موارد زیر خواهند بود:

• تهیه آیین‌نامه و مقررات مربوط به حسن اجرای موارد بیمه در ایران و با توجه به مفاد این قانون
• تهیه اطلاعات لازم، مربوط به فعالیت تمامی موسسات بیمه در کشور
• انجام بیمه‌های اتکایی اجباری
• قبول بیمه‌های اتکایی اختیاری از موسسات داخلی یا خارجی
• واگذاری بیمه‌های اتکایی به مؤسسات داخلی یا خارجی در مواقع لزوم
• مدیریت صندوق تامین خسارت‌های بدنی و تنظیم آیین‌نامه مربوط به آن، موضوع ماده ۱۰ قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث مصوب دی ماه ۱۳۴۷
• راهنمایی مؤسسات بیمه و نظارت بر فعالیت آن‌ها و حمایتشان، به منظور حفظ سلامت بازار بیمه و همچنین تنظیم فعالیت‌های نمایندگی، دلالی و نظارت بر امور مربوط به بیمه اتکایی و جلوگیری و پیشگیری از اقدامات و رقابت‌های ناسالم

تبصره: بیمه مرکزی، باید اسرار تمامی مؤسساتی که بر آن‌ها نظارت می‌کند، حفظ کند و به‌هیچ‌وجه حق استفاده از این اطلاعات را جز مواردی که قانون معین کرده است، ندارد.

قسمت سوم – ارکان بیمه مرکزی

ماده ۶ – بیمه مرکزی از ارکان زیر تشکیل شده‌است:

• مجمع عمومی
• شورای عالی بیمه
• هیئت عامل
• بازرسان

فصل اول – مجمع عمومی

ماده ۷ – مجمع عمومی از وزیر اقتصاد، وزیر تعاون، کار و امور اجتماعی، هیئت عامل و بازرسان بدون داشتن حق رأی، تشکیل می‌شود که در جلسه شرکت خواهند کرد.

ماده ۸ – رئیس کل بیمه مرکزی، سالی یک بار و تا آخر شهریور، جلسه مجمع عمومی عادی را با دعوت اعضا تشکیل می‌دهد:

• رئیس کل بیمه مرکزی یا یکی از اعضای شورا، جلسه مجمع عمومی فوق‌العاده را تشکیل خواهند داد.
• رئیس کل بیمه مرکزی باید در مدت ۱۰ روز، پس از دریافت پیشنهاد تشکیل جلسه، اعضا را دعوت کند. در متن دعوتنامه باید محل و ساعت جلسه دقیق نوشته شود.
• تمامی موضوعات مورد بحث در جلسه باید از قبل در دستور نوشته شده باشد.

ماده ۹ – وظایف مجمع عمومی شامل موارد زیر است:

• تعیین خط مشی کلی
• رسیدگی و اظهارنظر نسبت به گزارش سالانه رئیس کل بیمه مرکزی
• رسیدگی و تصویب بودجه و تصویب ترازنامه و حساب سود و زیان و ترتیب تقسیم سود
• تصویب سازمان و آیین‌نامه‌های مالی و اداری بیمه مرکزی
• تصویب مقررات استخدامی با رعایت بند پ ماده ۲ قانون استخدام کشوری
• تعیین حقوق رئیس کل و اعضای هیئت عامل و حق‌الزحمه بازرسان
• تصمیم نسبت به هر یک موضوعات مطرح شده جز دستور از طرف رئیس کل بیمه مرکزی ایران

فصل دوم – شورای عالی بیمه

ماده ۱۰ – شورای عالی بیمه در قانون تاسیس بیمه و بیمه گری از افراد زیر تشکیل شده‌است:

• رئیس کل بیمه مرکزی ایران
• معاون وزارت دارایی
• معاون وزارت اقتصاد
• یک نفر کارشناس در امور بیمه به انتخاب مجمع عمومی
• معاون وزارت کار و امور اجتماعی
• معاون وزارت تعاون و امور روستاها
• رئیس شرکت سهامی بیمه ایران
• مدیر عامل یکی از مؤسسات بیمه به انتخاب سندیکای بیمه‌گری ایران
• یک نفر کارشناس امور حقوقی به انتخاب مجمع عمومی

یک نفر مطلع در امور بیمه به انتخاب رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران

قوانین جلسات شورا

ماده ۱۱ – ریاست شورای عالی بیمه در جلسه اخذ رأی با رئیس کل بیمه مرکزی ایران شرکت نمی‌کند. در غیاب او تمامی موارد با قائم‌مقام او خواهد بود.
ماده ۱۲ – تمامی اعضای شورای بیمه باید قبل از شروع به کار خود، سوگند یاد کنند که در انجام وظایف مربوط به شورای عالی، نهایت دقت را دارند. همچنین اینکه تمامی تصمیمات آن‌ها در خط صلاح کشور است و تمامی اسرار شورای بیمه را حفظ خواهند کرد.

ماده ۱۳ – هر ماه حداقل یک بار باید جلسات شورا تشکیل شود. همچنین اگر حداقل ۴ نفر از اعضا تقاضای تشکیل جلسه را بدهند، رئیس، باید حداکثر تا یک هفته تمامی اعضا را برای تشکیل جلسه فوق‌العاده دعوت کند.

ماده ۱۴ – در هر جلسه حداقل باید ۶ نفر شرکت داشته باشند تا رسمیت پیدا کند. همچنین تمامی تصمیمات گرفته شده با رأی حداکثر ۵ نفر قابل اجرا خواهد. بود. البته رأی‌گیری و تصمیم‌گیری در خصوص موسسه‌ای یا شرکت، عضوی که در آن موسسه سهمی دارد، حق شرکت در رأی‌گیری را نخواهد داشت.

ماده ۱۵ – تمامی صورتجلسات باید در دفتری ثبت و رئیس شورای عالی بیمه آن را امضا کند. همچنین این دفتر باید در بیمه مرکزی نگه داشته باشد.

ماده ۱۶ – سازمان دبیرخانه شورای عالی بیمه را خود شورا مشخص و تصویب می‌کند. اعضای دبیرخانه از کارکنان بیمه مرکزی هستند.

وظایف شورای عالی بیمه

ماده ۱۷ – وظایف شورای عالی بیمه در قانون تاسیس بیمه و بیمه گری شامل موارد زیر هستند:

• رسیدگی و اظهارنظر نسبت به صدور پروانه تأسیس یا لغو پروانه موسسات بیمه بر اساس مقررات این قانون و پیشنهاد آن به مجمع عمومی
• تصویب نمونه ترازنامه مورد استفاده شرکت‌های بیمه
• تعیین انواع معاملات بیمه و شرایط عمومی بیمه‌نامه‌ها و نظارت بر امور و فعالیت بیمه‌های اتکایی
• تعیین میزان کارمزد و حق بیمه مربوط به رشته‌های مختلف بیمه مستقیم
• تصویب آیین‌نامه‌های لازم برای هدایت امر بیمه و فعالیت موسسات بیمه
• رسیدگی و اظهارنظر نسبت به گزارش بیمه مرکزی درباره عملیات و فعالیت‌های شرکت‌های بیمه داده شده هر شش ماه یک بار
• اظهارنظر درباره هرگونه پیشنهاد داده شده از طرف رئیس شورای عالی
• انجام دیگر وظایف تعیین شده توسط قانونی

فصل سوم: هیئت عامل

ماده ۱۸ – رئیس کل، جانشین رئیس کل و معاون‌های بیمه مرکزی، اعضای هیئت عاملی این سازمان را برعهده خواهند داشت.

ماده ۱۹ – انتخاب رئیس کل و جانشین او، بر عهده‌ی وزیر امور اقتصادی و دارایی است؛ البته هیئت وزیران باید این موضوع را تایید کند و در نهایت به امضای وزیر برسد. به همین صورت، رئیس کل بیمه مرکزی معاون‌های خود را انتخاب می‌کند و پس از تایید وزیرامور اقتصادی و دارایی ، معاون‌ها می‌توانند کار خود را آغاز کنند.

ماده ۲۰ و ۲۱ – رئیس کل، عالی‌ترین درجه در سازمان بیمه مرکزی محسوب می‌شود. این شخص به همراه جانشین خود، همانند خیلی از جایگاه‌های کشور، برای ۴ سال در این جایگاه حضور خواهند داشت. بعد از یک دوره ۴ ساله نیز امکان تمدید آن وجود دارد.

ماده ۲۲ – وظایف و اختیارات رئیس بیمه مرکزی شامل موارد زیر می‌شود.

• ارائه گزارش وضعیت حساب‌ها و امور مالی سازمان به مجمع عمومی
• واگذاری بخشی از اختیارات (مانند حق امضاء) به جانشین، معاون‌ها یا کارمندان و مشخص کردن وظایف آنها.
• نظارت بر انجام درست فعالیت‌ها و آیین‌نامه‌ها
• نمایندگی در مقابل اشخاصی و مؤسسات مختلف، مراجع قضایی و غیر قضایی، با حق تکویل، سازش و سایر اختیارات.
• ارائه گزارش فعالیت شرکت‌های بیمه‌گر به شورای عالی بیمه

ماده ۲۳ – در غیاب رئیس کل سازمان، جانشین او صاحب اختیار ایشان خواهد بود.

فصل چهارم: بازرسی

ماده ۲۴ و ۲۵ – بیمه مرکزی افرادی را تحت عنوان بازرس یا ناظر در نظر می‌گیرد؛ این افراد که دو نفر هستند، باید تجربه کافی در زمینه فعالیت‌های مالی و بیمه را داشته باشند. انتخاب این افراد از طرف وزیر اقتصاد و دارایی برای مدت ۱ سال انجام می‌شود که باید مورد تأیید مجمع عمومی قرار بگیرند. ناظرانی که در این پست قرار می‌گیرند، باید به تمام اطلاعات دسترسی داشته باشند ولی حق دخالت در امور بیمه را نخواهند داشت. از وظایف این افراد رسیدگی به ترازنامه سالیانه بیمه مرکزی خواهد بود. این سند یک ماه قبل تشکیل مجمع عمومی مورد بازرسی قرار می‌گیرد و گزارش آن به مجمع ارسال می‌شود.

قسمت چهارم: آیین‌نامه

ماده ۲۶ – اعضای هیئت عامل و رئیس کل مجموعه، نباید همزمان با خدمت در بیمه مرکزی، به عضویت شرکت‌های بازرگانی یا دستگاه‌های دولتی در آیند.
تبصره: تدریس در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، همچنین فعالیت در سمت‌های غیر مسئول در مراکز خیریه مجاز است.

ماده ۲۷ و ۲۸ – بیمه مرکزی می‌تواند موجودی نقدی خود را به شکل سپرده یا حساب جاری در بانک بیمه نگهداری کند. همچنین این سازمان مجاز است از محل ذخایر خود، فعالیت‌هایی نظیر خرید سهام و مشارکت در سایر شرکت‌ها با داشتن حق فروش و انتقال آنها، در جهت توسعه و پیشرفت بیمه مرکزی داشته باشد. تمامی اوراق بهادار، چک‌ها و اسناد مالی مربوط به بیمه مرکزی، حتماً باید دارای دو امضاء باشد و در غیر این صورت، فاقد اعتبار خواهد بود.

ماده ۲۹ – کلیه افرادی که در سازمان بیمه مرکزی مشغول به فعالیت هستند، باید نسبت به حفظ اسرار محرمانه مجموعه کوشا باشند. در صورتی که شخصی نسبت به آشکار کردن اطلاعات درون سازمان اقدام کند، با ایشان بر اساس قانون مجازات عمومی ماده ۱۳۸ برخورد خواهد شد.

ماده ۳۰ – شرکت سهامی بیمه ایران، موظف است فعالیتش را بر پایه اساسنامه خود انجام دهد؛ به جز وظایف و اختیاراتی که در ماده ۵، بندهای ۱، ۲، ۳، ۶ و ۷ این قانون، به بیمه مرکزی واگذار کرده‌ است. وزارتخانه‌ها، شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و سایر موسسات که بیشترین سهام آنها مربوط به دولت یا سازمان‌های تحت نظارت دولت است، مکلف‌اند بیمه‌نامه‌های خود را از شرکت بیمه ایران خریداری کنند.

قانون تأسیس بیمه و بیمه گری دارای ۷۷ ماده و ۱۰ تبصره است که پس از تصویب در مجلس سنا در ۲۹ خرداد ۱۳۵۰، در جلسه فوق‌العاده ۳۰ خرداد ۱۳۵۰ به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

• + وظایف شورای عالی بیمه چیست؟
  • رسیدگی و اظهارنظر نسبت به صدور پروانه تأسیس مؤسسات، تصویب نمونه ترازنامه، تعیین انواع معاملات بیمه و شرایط عمومی، تعیین میزان کارمزد و ...
• + چرا بیمه مرکزی به صورت سهامی تأسیس شد؟
  • بیمه مرکزی به منظور تنظیم موارد صنعت بیمه در کشور و حمایت از بیمه‌گزاران، بیمه‌شدگان و همچنین نظارت دولت بر فعالیت این شرکت‌ها، به صورت سهامی تأسیس شد.
• + ارکان بیمه مرکزی شامل چه مواردی است؟
  • مجمع عمومی، شورای عالی بیمه و بازرسان