سهام عدالت به چه کسانی تعلق می گیرد؟

شاید اصطلاح سهام عدالت به گوش شما هم خورده باشد. جمله” کاش چند سال پیش سهام عدالت می‌خریدم تا امسال سود کلان می‌بردم” را شنیده باشید. امروزه که همه در تلاش هستند، سرمایه خود را افزایش دهند، چنین اصطلاحاتی کنجکاو کننده هستند. ما در این مقاله در مورد این مفهوم صحبت می کنیم. به سوالاتی نظیر مشمولان سهام  و میزان سود و نحوه واگذاری آن پاسخ خواهیم داد.

سهام عدالت چیست؟

دولت در سال ۱۳۸۵ سهام ۴۹ شرکت خود را با عنوان سهام عدالت منتشر کرد. اولویت سهام با افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی بود. بعدها، اقشار مختلف جامعه با هدف افزایش ثروت عمومی  مشمول دریافت سهام شدند. برای دریافت سهام، سهامداران مبلغی پرداخت نمی کنند؛ پول آزادسازی سهام از میزان سود کسرخواهد شد.

اکنون، بیش از ۴۷ میلیون مشمول سهام عدالت در بازار سرمایه حضور دارند. این افراد، سهامداران شرکت‌های بورسی و فرابورسی تلقی می‌شوند. با آزاد‌سازی سهام آن‌ها، تکانی در اقتصاد و بازار سرمایه ایران خواهد خورد.

مشمولان سهام عدالت چه کسانی هستند؟

چگونه بفهمیم سهام عدالت داریم یا نه؟ در سامانه سما  لیست افراد مشمول دریافت سهام و  تعداد ثبت نام شدگان قابل مشاهده است. ثبت‌نام اولیه یا داشتن دعوت نامه دلیل بر ثبت نام نهایی و شمولیت در این سهام نیست. اطلاعات هویتی و اصلاحات شناسانامه‌ای افراد تا دی ماه ۱۳۹۵ از سازمان ثبت احوال کشور اخذ و در سایت درج شده است. معیار داشتن این سهام، موجودیت نام متقاضی در سامانه یاد شده است. شخصی که نام او در این سایت مشاهده گردد، مشمول سهام محسوب می‌شود.(هرچند برگه های مربوطه را در اختیار نداشته باشد)

خرید و فروش برگه سهام عدالت و انتقال مالکیت آن ممنوع است. در بانک اطلاعاتی سامانه سجام، مشمولان، ثبت نام شدگان قطعی هستند.

تغییر وضعیت افراد و خانوارها تاثیری در شمولیت این سهام  ندارد. به عنوان مثال، اگر خانوارهای روستایی یا مددجویان کمیته امداد خمینی (ره) ثبت‌نام شده، دیگر در حال حاضر جزو آن اقشار نباشند، همانند قبل سهامدار شناخته می‌شوند.

بنا به گزارش پایگاه رسمی اطلاع رسانی سهام عدالت، مجوز قانونی برای ثبت نام و تخصیص سهام به اشخاص جدید وجود ندارد.هیچ سهامدار جدیدی به لیست مشمولان سهام اضافه نخواهد شد. اگر مجوزهای قانونی برای ثبت نام متقاضیان این سهام صادر شود، این مساله اطلاع رسانی عمومی خواهد شد.

سهام عدالت متوفیان 

اگر نام مشمولان در سایت مشاهده شود؛ ولی آن اشخاص، فوت کرده باشند، وراث قانونی‌شان می‌توانند از طریق سامانه  samanese.ir اطلاعات لازم را جهت مراحل بعدی کسب نمایند. آن‌ها می‌توانند با ارائه مدارک لازم به دفاتر منتخب پیشخوان دولت مراجعه نمایند. در نهایت، تسهیم سهام مشمول متوفی با امضای تقسیم‌نامه بین وراث قانونی میسر خواهد بود. وراث قانونی متوفی مشمول سهام یادشده، می‌توانند جهت پیشبرد فرایند دریافت سهم خود وکیل قانونی انتساب نمایند. پیگیری فرایند اخذ سهام  برای قیم و کفیل مشمولان نیز میسر است.

انتقال قدرالسهم وراث قانونی فقط به اشخاصی میسر است که نام و مشخصات‌شان در گواهی انحصار وراثت درج شده باشد. قانون، اجازه  بذل و انتقال یا هرگونه واگذاری دیگری را در چهارچوب این سهام جایز ندانسته است.

 مدارک لازم جهت تقسیم سهام عدالت وراث متوفیان مشمول

• اصل کارت ملی وراث قانونی متوفی مشمول سهام 
• کدملی و تاریخ تولد متوفی مشمول سهام عدالت
• اصل گواهی قانوی انحصار وراثت
• شماره شبای بانکی وراث مشمول سهام 
• نشانی و کدپستی محل سکونت یکی از وراث مشمول سهام 

 

مدارک لازم جهت ثبت نام سهام عدالت

طبق نقل قول رئیس و معاون سازمان خصوصی سازی ،آقای حسن علایی، قانونی برای ثبت نام مجدد  یا همان ثبت نام جاماندگان صادر نشده است. دولت هم دیگر سهامی برای تقسیم بین مردم ندارد. لذا ثبت نام سهام عدالت ۹۹ منتفی است و  استعلام آن از طریق سامانه سجام (samanese.ir) صورت می‌پذیرد.

آزادسازی سهام عدالت  

تا سال ۹۹، مسئولیت مدیریت سهام عدالت بر عهده سازمان خصوصی سازی بود. سود حاصل از چنین سرمایه گذاری عظیمی به حساب سهامداران مربوطه واریز می‌شد. اما با آزادسازی، خود سهامداران به مدیریت آن می‌پردازند. امکان سازمان دهی سهام توسط شرکت‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد.

 قبلا امکان فروش سهام عدالت  وجود نداشت. سهامداران فقط سود این سهام را دریافت می کردند؛ در حال حاضر، با امکان آزاد‌سازی سهام عدالت، گزینه فروش و واگذاری اصل سهام نیز مطرح است.

کافی است که سهامداران برای آزادسازی این سهام وارد سایت (samanese.ir) شده و مراحل فرایند را عملی نمایند.

روش آزادسازی سهام عدالت

 سهامداران از دو روش مستقیم و غیرمستقیم برای آزادسازی سهام  خود استفاده می‌کنند. در روش آزادسازی مستقیم سهام عدالت، خود سهامدار بعداز دو ماه، به مدیریت و خرید و فروش سهام خود در بازار بورس و فرابورس می‌پردازد.( افراد دارای کد بورسی، نیازی به ثبت نام مجدد در بورس ندارند. سهام این افراد به کد بورسی‌شان منتقل خواهد شد.). این مهلت احراز هویت سهامداران در سامانه سجام ( www.sejam.ir ) است، سازمان خصوصی سازی اعلام کرد که با ثبت نام در سامانه سجام احرازهویت می‌شوند. سپس، کدبورسی شان صادر خواهد شد. در روش آزادسازی غیرمستقیم، نیازی به ورود به سامانه نیست.

اخیرا گزینه آزادسازی مستقیم از سایت سجام حذف شده است. اگر سهامداران نسبت به آزادسازی سهام خود پس از پایان مهلت آزادسازی اقدام نکنند، سازمان خصوصی‌سازی، سهام آن‌ها را به صورت غیرمستقیم و خودکار آزاد می‌کند. این سهام به شرکت های سرمایه‌گذاری استانی واگذار خواهد شد. در این حالت، امکان فروش سهام توسط سهامدار وجود ندارد.

 خرید و فروش سهام عدالت در بورس

سهام عدالت ۴۹ شرکت را شامل می‌شود. از این تعداد، ۷۰ درصد ( معادل ۳۶ شرکت) در بورس حضور دارند. در نتیجه، فقط ۷۰ درصد سهام قابل دسترسی و معامله در بورس است. سهامدار باید درباره تک تک سهام این ۳۶ شرکت تصمیم بگیرد.

سهامدارانی که می‌خواهند به فروش سهام خود بپردازند، باید روش آزادسازی مستقیم را برگزینند. خرید و فروش سهام یادشده  در بازار بورس و فرابورس صورت می‌گیرد.

سهامدارانی که روش آزادسازی غیرمستقیم سهام عدالت را انتخاب کرده باشند، برای فروش محدودیتی ندارند.  آن‌ها می‌توانند در باره فروش این سهام بعد از آزادسازی آن تصمیم بگیرند.در این شرایط، می‌توان از بانک‌ها کمک گرفت. بانک‌ها براساس وضعیت بازار سرمایه و میزان عرضه و تقاضای سهام  در عرض یک یا چند روز  سهام را می‌فروشند. مبلغ  سهام به حساب مشمولان واریز خواهد شد.

 کارشناسان مجرب این حوزه، انتخاب روش مستقیم و نفروختن این سهام  را توصیه می‌کنند.

ویرایش روش آزادسازی سهام عدالت

امکان ویرایش روش آزادسازی  فقط برای سهامدارانی وجود دارد که تا ساعت ۲۴ روز ۱۵ اردیبهشت در سامانه سجام اطلاعات خود را وارد نمایند.

ارزش سهام عدالت

مبلغ سهام عدالت در زمان تخصیص سهام بین ۳۰۰ هزار الی یک میلیون تومان بود. برای افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی، ارزش ریالی سهام عدالت ده میلیون ریال است. برای سایر سهامداران ارزش ریالی کمتر این سهام در نظر گرفته شده است.

 ارزش اولیه سهام هر فرد مشمول، مطابق مقررات تخصیص یافته است. مشمولان می‌توانند جهت اطمینان از تعلق سهام به سامانه samanese.ir مراجعه نمایند. ارزش روز سهام بیش از میزان ارزش اولیه است. امکان رویت این ارزش در صورت حساب مشمولان سهام  در سامانه مذکور فراهم شده است. مبلغ سهام با توجه به افزایش یا کاهش ارزش سهام در بورس و فرابورس در نوسان است.

در بازار کنونی بورس، ارزش هر برگه سهام عدالت ۱۵ برابر شده است. به عنوان مثال، ارزش سهام یک میلیون تومانی تقریبا ۱۵ میلیون تومان براورد می شود. با توجه به عملکرد بازاربورس و فرابورس امکان رشد یا افت این ارزش وجود دارد.

سود سهام عدالت

سازمان خصوصی‌سازی پس از وصول سود مصوب شرکت‌های سرمایه‌گذاری و محاسبه مبلغ سود هر دارنده سهام، آن را به شماره شبای تایید شده در سامانه سجام واریز خواهد کرد. اگر سهامداری فاقد این شماره شبا در سامانه باشد، بستانکار تلقی می گردد.

سهام عدالت یا EFT ؟

در دوران رکود و چالش اقتصادی، بورس همچنان پررونق است. دولت در ادامه سیاست‌های اقتصادی خود، درصدد عرضه بخش بزرگی از سهام‌ بنگاه‌های دولتی را در بورس است. دولت در راستای این هدف، سهام صندوق‌های قابل معامله EFT و سهام عدالت را روانه بورس کرد. مردم بدون نیاز به سرمایه عظیم یا درگیری علمی زیاد با دانش بورس ، اوراق بهادار متنوع و سهام ها را خریداری نمایند.در این عرصه، شرکت های بیمه  بیکار ننشستند. سهام  شرکت‌هایی هم چون بیمه البرز  و بیمه اتکایی امین نیز در بین صندوق های قابل معامله EFT به چشم می خورند.

افرادی که توانایی  ورود به بازار بورس را دارند می‌توانند  با مطالعه و بررسی جوانب مختلف امر، از مزایای این بازار در امر معاملات بورسی صندوق های EFT  بهره مند شوند. باید توجه کرد که بازار بورس یک بازار سرمایه گذاری با ریسک است. باید افراد با مشاوره درست همه جوانب را بررسی کنند؛ سپس به  سرمایه گذاری در بورس مخصوصا حوزه های سهام بنگاه های دولتی هم چون سهام عدالت مبادرت ورزند.