قصور پزشکی؛ انوع، شرایط احراز، محاسبه دیه و قوانین خطای پزشک

• نویسنده مطلب نویسنده بیمه

تمام پزشکان از ابتدای شروع طبابت خود سوگند یاد می‌کنند تا همواره و در هر شرایطی، حافظ جان و سلامتی بیمار باشند. اما ممکن است مانند تمامی انسان‌ها و بر اثر تنش‌ها و استرس‌های دنیای امروزی، دچار خطایی در کار خود شوند که منجر به آسیب بیمار شود. در ادامه با مجله بیمه همراه باشید تا اطلاعات لازم در رابطه با قصور پزشکی و نحوه‌ی مواجهه با آن را بخوانید.

قصور پزشکی چیست؟

قصور پزشکی، به معنای خطایی است که پزشک در طول درمان یا جراحی خود انجام داده و منجر به آسیب زدن به بیمار شده است. البته این خطا ناشی از بی‌احتیاطی و یا نداشتن مهارت و دانش کافی پزشک است و هیچ قصد و نیت قبلی در کار نبوده و سهواً انجام گرفته است. در تعریف حقوقی نیز، قصور پزشکی یک نوع جرم غیرعمد یا شبه ‌عمد محسوب می‌شود که مجازات آن دیه است. جرم غیرعمد یا شبه ‌عمد، همراه با تقصیر است ولی قصد جرم وجود ندارد.

انواع قصور پزشکی

شایان ذکر است که لفظ قصور پزشکی فقط در صورت داشتن یکی از شرط‌های زیر به کار برده می‌شود.

• چنانچه پزشک مسئولیت تشخیص و بیماری را بر عهده گرفته باشد.
• پزشک در راستای درمان و یا جراحی، اقدامی بر خلاف قوانین علمی و قانونی انجام داده باشد.
• روش درمان و یا کار انجام شده موجب ضرر و زیان به بیمار شده باشد.

قصور پزشکی انواع متفاوتی دارد که به چهار دسته تقسیم می‌شود:

بی‌احتیاطی پزشک

چنانچه پزشک فعلی انجام دهد که از نظر علمی و اصول پزشکی نباید انجام می‌گرفت، دچار بی‌احتیاطی و سهل انگاری شده و در نتیجه آسیبی را برای بیمار ایجاد کرده است. برای مثال: بیمار با درد شکم به پزشک مراجعه می‌کند و بر اثر عدم معاینه درست و بی‌احتیاطی در حین انجام آن، بدون آن که نیاز باشد آپاندیس وی را عمل می‌کند.

بی‌مبالاتی دکتر

اگر پزشک به وظایفی که از نظر علمی به عهده وی گذاشته شده عمل نکند، مرتکب بی‌مبالاتی حین انجام وظیفه شده است. بی‌مبالاتی، شدیدترین نوع قصور پزشکی است. برای مثال: عدم گرفتن شرح حال کامل و انجام آزمایشات لازم قبل از عمل جراحی.

مهارت نداشتن پزشک

در بعضی موارد نداشتن مهارات و دانش کافی موجب آسیب بیمار می‌شود. البته که نیاز نیست هر پزشکی به تمام نکات و جزئیات حوزه تخصص خود تسلط کامل داشته باشد اما انتظار می‌رود تا از دانش استانداردی برخوردار باشد تا بتواند تصمیمات درست بگیرد.

رعایت نکردن مقررات توسط پزشک

این مورد به معنای عدم توجه به قوانین، آئین‌نامه‌ها، بخش‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های نظام پزشکی و وزارت بهداشت است.

نمونه های دیگر از خطای پزشکان

خطای پزشکی‌، شامل مشکلاتی است که به علت نقص در اقدامات پزشکی و تشخیص نادرست بیماری ایجاد می‌شود.

خطای پزشک در نسخه نویسی

خطای پزشک در نسخه نویسی تخلف محسوب می‌شود و در صورت رخ دادن، منجر به تذکر یا توبیخ شفاهی یا کتبی می‌گردد. پزشکان عزیز باید توجه داشته باشند که هرگونه اشتباه در نوشتن نام دارو، نوع مصرف و مقدار دارو و یا نوشتن دارو با خط ناخوانا که موجب اشتباه مسئول تحویل دارو شود، شامل خطای پزشکی در نسخه نویسی است.

اشتباه پزشک در تشخیص بیماری

در بعضی مواقع ممکن است پزشک به دلیل بی‌مبالاتی و یا بی‌احتیاطی، بیماری مراجعه کننده را به اشتباه تشخیص دهد که این امر منجر به خسارت‌های جبران‌ناپذیر می‌شود. چنانچه پزشکی متوجه این امر و اشتباه خود شود بهتر است در سریع‌ترین زمان با اساتید حوزه خود مشورت کند تا بیمار هر چه سریع‌تر تحت مداوای صحیح قرار گیرد.

شرایط احراز قصور پزشکی چیست؟

بررسی شرایط احراز قصور پزشکی

در قانون اساسی، اصل بر این است که پزشک مرتکب هیچ‌گونه غفلت و کوتاهی نمی‌شود. بنابراین چنانچه شخصی ادعایی مبنی بر قصور پزشکی داشته باشد، می‌بایست ادله‌ و مدارکی قوی برای اثبات ادعای خود مبنی بر بی‌احتیاطی و بی‌مبالاتی پزشک ارائه دهد.
در احراز قصور پزشکی، حاکم قضایی مربوطه با در نظر گرفتن شرایط، مدارک و شواهد ارائه شده و نامه پزشکی قانونی، قصور را مورد بررسی قرار می‌دهد و در صورت اثبات، رای بر محکومیت پزشک صادر می‌شود.
در شرایط احراز قصور پزشکی، ادله و مدارک ارائه شده به دادگاه شامل: پرونده‌های پزشکی، تصاویر ناحیه آسیب دیده قبل از انجام عمل و بعد از آن (به ویژه در قصور پزشکی در عمل زیبایی)، دفترچه درمانی و نسخه تجویز شده و هزینه‌های پرداختی به پزشک، می‌شود.

مجازات پزشک در صورت اثبات قصور پزشکی چیست؟

پس از اثبات قصور پزشکی، پزشک به پرداخت دیه محکوم می‌شود، که میزان آن بستگی به نوع و میزان آسیب و عارضه‌ای که بیمار دچار آن شده دارد. در بعضی از موارد با توجه به نوع قصور و شدت آن، تخلف انتظامی پزشک مطابق با قوانین سازمان نظام پزشکی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و علاوه بر پرداخت دیه به توبیخ کتبی به همراه درج در پرونده نیز محکوم می‌شود.

حکم قصور پزشکی منجر به فوت بیمار

حکم قصور پزشکی منجر به فوت بیمار علاوه بر محکومیت پزشک به پرداخت دیه کامل یا به میزان تقصیر، منجر خواهد شد و حتی می‌تواند موجب محکومیت به حبس نیز شود. زیرا طبق ماده 616 قانون مجازات اسلامی: درصورتی‌که قتل غیر عمد به‌واسطه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا اقدام به امری که در آن مهارت نداشته، رخ دهد، موجب محکومیت مرتکب به حبس از یک تا سه سال خواهد شد.

بیمه مسئولیت؛ نجات دهنده پزشکان

خرید بیمه مسئولیت پزشکان

اما این را بدانید که مشکلات برای هر شخصی پیش می‌آید پس بهتر است به جای فرار از آن به دنبال راه چاره‌ای باشید تا بدون نگرانی و استرس به حرفه خود بپردازید و از درمان بیماران لذت ببرید.
بیمه مسئولیت پزشکان، حامی پزشکان است و در مواقعی که مرتکب قصور پزشکی می‌شوند یاری‌رسان آن‌هاست. با خرید بیمه مسئولیت پزشکان، استرس و دغدغه شغلی پزشکان به حداقل می‌رسد و در صورت بروز هرگونه صدمات جانی، مالی، روانی و فوت بیمار، بیمه‌گر به طور کامل پاسخگو خواهد بود.
یکی از مهم‌ترین مزایای بیمه مسئولیت پزشکان، حس آرامش و حمایتی است که به پزشک می دهد، همین موضوع باعث می‌شود تا پزشک با خیال اسوده و بدون نگرانی همواره کار خود را انجام دهد.
البته باید بدانید زمانی که از یک پزشک شکایت می‌شود و پرونده قضایی برای او تشکیل می‌شود، اگر حادثه منجر به فوت شده باشد، پزشک باید تا زمان ارائه حکم در بازداشت بماند. پزشک تنها با قید وثیقه تا روز محاکمه آزاد می‌شود که در صورت عدم داشتن آن می‌تواند از بیمه مسئولیت پزشکان خود به عنوان یک وثیقه یا وجه‌التزام استفاده نماید و این مسئله به خوبی بیانگر اهمیت بیمه مسئولیت پزشکان است. بیمه دات کام، ارائه دهنده‌ی بهترین بیمه مسئولیت پزشکان است و توانسته با خدمات برتر خود اعتماد اکثر پزشکان عزیز را برای سال‌های متمادی کسب کند و همواره حامی آن‌ها باشد.

نحوه محاسبه دیه بیمار در قصورات پزشکی

نحوه محاسبه و تعیین دیه بیمار در قصورات پزشکی، بسیار تخصصی و دقیق است. در واقع پس از بررسی و ارائه نظریه پزشکی قانونی، دادگاه درصد و میزان دیه را معین می‌کند.

نحوه رسیدگی به شکایت قصور پزشکی چگونه خواهد بود؟

مرجع رسیدگی به شکایات قصور پزشکی، سازمان نظام پزشکی است که به دلیل تخصصی بودن موضوع از نظرات کارشناسی متخصصان مربوطه استفاده می‌کند. رسیدگی به جرائم و تخلفات پزشکی با وقوع یکی از موارد زیر شروع می‌شود:

• طرح شکایت توسط بیمار، سرپرستان یا وکیل جرائم پزشکی
• گزارش اعلام تخلف توسط بازرسان سازمان نظام پزشکی
• گزارش تخلف از طرف سایر مراجع قضایی و غیرقضایی

رسیدگی به قصور پزشکی در سازمان نظام پزشکی، اغلب با ارجاع پرونده به شورای حل اختلاف ویژه امور بهداشت شروع می‌شود. این شورا جهت برقراری صلح میان پزشک و شاکی تلاش می‌کند و در صورت عدم تحقق آن، پرونده به دادسرای انتظامی پزشکان ارجاع داده می‌شود.

مراجع تعیین کننده خطای پزشکی

مراجع متفاوتی برای رسیدگی به قصور پزشکی وجود دارد که این موضوع براساس نوع شکایت شاکی تعیین می‌شود. در ادامه این مراجع معرفی شده‌اند.

• دادگاه عمومی

موضوعاتی که از جنبه حقوقی و قضایی قابل پیگیری باشند، در دادگاه عمومی مطرح می‌شوند.

• شورای حل اختلاف

شکایاتی که مبالغ زیر 20 میلیون تومان برای آن‌ها در نظر گرفته شده است در شورای حل اختلاف مطرح می‌شود.

• سازمان تعزیرات حکومتی

در موارد زیر به سازمان تعزیرات حکومتی مراجعه می‌شود:

• خودداری بیمارستان‌ها از پذیرش و ارائه خدمات اولیه لازم به بیماران اورژانسی
• ایجاد موسسه پزشکی توسط متخصصین بدون پروانه
• ایجاد موسسه پزشکی غیرمجاز توسط افراد بدون صلاحیت

• سازمان نظام پزشکی

سازمان نظام پزشکی، مسئول رسیدگی به شکایات ناشی از تخلفات حرفه‌ای پزشکان است.

• دادگاه انقلاب اسلامی

در موارد زیر به دادگاه انقلاب اسلامی مراجعه می‌شود:

• خودداری از ارائه خدمات پزشکی
• دخالت در امور پزشکی و دارویی
• واگذاری و اداره موسسه پزشکی به غیر بدون مجوز قانونی

اگر بیمار هم مقصر باشد، شرایط چگونه خواهد بود؟

در برخی موارد بیمار مراقبت‌های لازمی که پزشک بعد از عمل جراحی به انجام آن‌ها تاکید کرده را انجام نمی‌دهد و علاوه بر آن پزشک نیز در حین عمل مرتکب قصور پزشکی شده است. در این موراد طبق بررسی کارشناسان و پزشکی قانونی، دادگاه درصد دیه را براساس درصد قصور پزشکی تعیین می‌کند.

وکیل متخصص تنظیم لایحه پزشکی برای دفاع از پزشک

وکیل دفاع از پزشک، وکیلی است که به دعاوی قصور پزشکی و دفاع از پزشک رسیدگی می‌کند و تمامی محتویات پرونده و ابعاد مختلف آن را بررسی می‌کند. این وکلا معمولاً دانشی گسترده در رابطه با قوانین و استانداردهای پزشکی دارند. وکیل مدافع پزشک با تنظیم بهترین لایحه دفاعی پزشکی از موکل خود دفاع می‌کند.

برائت از قصور پزشکی چیست؟

دریافت برائت یا رضایت نامه، پیش از انجام عمل جراحی از ولی بیمار انجام می‌شود و طبق آن اگر پزشک همه‌ی جوانب را رعایت کند، مسئولیتی به دوش او نخواهد بود و اگر بیمار مدعی است که پزشک موارد لازم را رعایت نکرده است باید در دادگاه اثبات کند.

• + نقش بیمه مسئولیت در قصور پزشکی چیست؟
  • بیمه مسئولیت، حامی پزشکان است و در مواقعی که مرتکب قصور پزشکی می‌شوند یاری‌رسان آن‌هاست و در صورت بروز هرگونه صدمات جانی، مالی، روانی و فوت بیمار، بیمه‌گر به طور کامل پاسخگو خواهد بود.
• + شرایط احراز قصور پزشکی چیست؟
  • طبق شرایط احراز قصور پزشکی، محاکم قضایی مربوطه با در نظر گرفتن شرایط، مدارک و شواهد ارائه شده و نامه پزشکی قانونی قصور پزشکی را مورد بررسی قرار می‌دهند و در صورت اثبات، رای بر محکومیت پزشک صادر می‌شود.
• + دیه فوت بیمار در اثر قصور پزشکی چه قدر است؟
  • اگر قصور پزشکی منجر به فوت بیمار شود، دیه کامل به او تعلق می‌گیرد.
• + تفاوت تخلف قصور پزشکی با تقصیر یا جرایم پزشکی چیست؟
  • در قصور پزشکی، عمل سهواً انجام می‌شود و کاملاً غیرعمد است؛ اما در تقصیر پزشکی نوعی عمد پنهان است و اراده قبلی در آن نقش دارد.