آزمون استرس چگونه به داد بیمه‌گران می‌آید؟

• نویسنده مطلب مجله بیمه

حتماً دربارۀ آزمون‌های استرس چیزهایی شنیده‌اید. استفاده از آزمون‌های استرس، برای تعیین سطح دارایی‌های نقد شونده، نیازمند پاسخ به حداقل‌های موردنیاز خروجی جریان نقدی در افق‌های زمانی مختلف است که به بیمه‌گران شانس بهتری به‌منظور بررسی بحران در زمان رکود می‌دهد و مقدار نقدینگی مازاد در کسب‌وکار را به شکل معمول آن بهینه‌سازی می‌کند. به نقل از بیمه‌داری نوین، با مرور عملکرد شرکت‌های بیمه در طول ادوار گذشته مشخص می‌شود که بیمه‌گران، به‌دلیل ماهیت مدل کسب‌وکاری‌شان، ریسک نقدینگی را برای شرکت خود چندان خطرناک نمی‌بینند. به چندین نمونۀ مرتبط با مدل کسب‌و‌کاری می‌توان اشاره کرد: از زمان عقد قرارداد تا سررسید بدیهی‌ها و تبدیل آن به دارایی مدت زمان زیادی طول می‌کشد، بیمه‌گران زندگی پیش‌پرداخت‌های دوره‌ای دریافت می‌کنند، بیمه‌گران جنرال قبل از این‌که خسارات پرداخت شود حق بیمه دریافت می‌کنند و در کل، دارایی‌ها تقریباً نقد شونده هستند.

اخیراً نگرانی نهادهای ناظر صنعت بیمه در دنیا، دربارۀ مشکلات و مدیریت ریسک نقدینگی، به‌طور فزاینده‌ای افزایش ‌یافته است. ازاین‌دست مشکلات می‌توان به چرخه‌های بیمه‌ای زیر اشاره کرد:

– فروش دارایی‌های شرکت در زمان رکود و خرید دارایی جدید در زمان رونق؛

– افزایش میزان نقدینگی حاصل از اوراق مشتقه؛

– فسخ قراردادهای بیمه‌ای که نرخ جریمۀ آن پایین است؛

– اختصاص منابع و سرمایۀ کم به بخش بررسی مشکلات و بحران‌های شرکت در زمان بحران؛

– ناتوانی در پرداخت بدهی‌ها به خاطر نقدینگی قفل‌شده.

با مراجعه به شرکت‌های بیمه و بررسی نگرانی‌های آن‌ها می‌توان تمام این موضوعات را در سه دسته جای داد: الف) مدیریت، نقش و مسئولیت‌ها؛ ب) زیرساخت مدیریت ریسک نقدینگی؛ ج) آزمون استرس، معیارها و هماهنگی که در ادامه هر کدام توضیح داده می‌شود.

مدیریت، نقش و مسئولیت‌ها

نحوۀ مدیریت، نقش و مسئولیت‌های مرتبط با نقدینگی به‌صورت واضح تعریف نشده است. بیشتر، حیطۀ وظایف معین شده و تعریف کمیته‌ها، شیوۀ اجرا و فرآیند تعدیل (ماده‌ای در قرارداد که بر اساس آن قیمت‌هاى قرارداد تعدیل می‌گردد) مشخص‌ شده است. روش‌هایی مانند بازبینی مکرر کانال‌های جریان نقدینگی توسط مدیران ارشد، توان ریسک‌پذیری، انطباق با حدود ریسک، نتایج آزمون استرس و اثربخشی برنامه‌های بودجۀ احتمالی، همگی در راستای استقرار یک تیم مدیریتی قوی‌ برای مدیریت ریسک نقدینگی توسعه‌ یافته است.

منابع چند منظوره برای مدیریت ریسک در شرکت‌ها متفاوت است. با این حال، به‌طور معمول حسابدار وجوه نقدینگی کوتاه‌مدت یک سازمان در شرایط معمول و بحرانی را هدایت و مدیریت می‌کند. اهمیت ریسک و میزان توجه به آن، مدل‌ها را توسعه داده و موجب بررسی پیامدهای ریسک بیمه‌گران و بازار مالی در حوزۀ سرمایه و سرمایه‌گذاری شده است. نقش مدیریت سرمایه‌گذاری برای کنترل و نظارت پرتفوی سرمایه‌گذاری با اهداف تخصیص دارایی‌ها و توافقات در یک ‌راستا قرار دارد.

تعامل نزدیک‌تر بین ریسک و حسابداری وجوه به منظور تثبیت موارد زیر لازم است:

– هماهنگی در دقت آزمون استرس بیمه با مقولۀ ریسک مالی در بین اشخاص حقوقی؛
– بهینه‌سازی دارایی‌های نقد شونده به‌منظور بهبود بازده تعدیل ریسک در جاهایی که امکان دارد؛
– انتقال درست وظایف و ایجاد یک فرآیند ساده به‌منظور کاهش هزینه و بهبود سرعت؛
– بازبینی مکرر ریسک و نقش حسابدار وجوه بیمه‌گران در کانال‌های جریان نقدینگی توسط مدیران ارشد، توان ریسک‌پذیری، انطباق با حدود ریسک، نتایج آزمون استرس و اثربخشی برنامه‌های بودجه احتمالی.

 شالودۀ مدیریت ریسک نقدینگی

زیرساخت و شالودۀ مدیریت ریسک نقدینگی به‌شدت بر روی راه‌حل‌های صفحه‌گسترده مبتنی بر ورودی‌های دستی استوار است. در آینده، تغییری به سمت اتوماسیون شدن فرآیندهای انجام کار به‌منظور بالا بردن آگاهی از وضعیت نقدینگی رخ خواهد داد. قدم‌هایی نیز در مسیر تهیۀ پیش‌بینی جامع در جریان نقدی و استقرار و نظارت بر انعطاف ریسک نقدینگی برداشته ‌شده است که هر دو از زیرساخت بهبود یافته شده بهره خواهند برد. ارتباطات غیرمؤثر بین عملکرد شرکت و سهامداران توسعۀ سیستم گزارش‌دهی از وضعیت نقدینگی را به تأخیر می‌اندازد. زمانی که مشکل نقدینگی به وجود می‌آید، به‌سرعت تأثیر خود را می‌گذارد و برای مقابله با آن نیاز به اطلاعات به‌موقع و دقیق حیاتی می‌شود.

برای بهبود روند پردازش بین عناصر ریسک، حسابداری وجوه و مدیریت سرمایه‌گذاری به‌منظور گزارش‌دهی مستمر و به‌روز و تطبیق آن با دفتر کل، فرصت‌هایی وجود دارد. هماهنگی در گزارش‌دهی بین اشخاص حقوقی و ابزارهای قوی‌تر نظارت، جمع‌آوری داده‌ها را ساده‌تر می‌کند و رویکرد بهتری نسبت به مسائل به‌وجود می‌آورد.

زیرساخت مدیریت ریسک نقدینگی بهبودیافته شده هزینه‌های تخصیص داده شده بین واحدهای کسب‌وکاری و اشخاص حقوقی را بهینه می‌کند. اگر نقدینگی بیش‌ازحد بوده یا در حالت بحرانی باشد، دید بهتر از وضعیت، بستری مناسب برای بهینه‌سازی پایدار ایجاد خواهد کرد. آزمون استرس، معیارها و هماهنگی آزمون استرس، معیارهای شناسایی و هماهنگی در بین اجزا باید به‌طور مداوم بهبود یابد. پیش‌بینی جامع جریان نقدی، ردیابی عدم انطباق جریان نقدی که در دفاتر شرکت ثبت شده و فشار جریان‌های نقدی در افق زمانی کوتاه و بلندمدت برای کمک به بیمه‌گران در مدیریت مؤثر ریسک نقدینگی ضروری است. استفاده از آزمون‌های استرس برای تعیین سطح دارایی‌های نقد شونده نیازمند پاسخ به حداقل‌های موردنیاز خروجی جریان نقدی در افق‌های زمانی مختلف است که به بیمه‌گران شانس بهتری به‌منظور بررسی بحران در زمان رکود می‌دهد و مقدار نقدینگی مازاد در کسب‌وکار را به شکل معمول آن بهینه‌سازی می‌کند. واضح است که پیشرفت‌های انجام‌شده در بهبود نظارت بر نقدینگی‌ها به بیمه‌گران کمک خواهد کرد تا علاوه بر پشت سر گذاشتن بحران، ریسک تعدیل‌شده بازدهی سرمایه‌شان را با بهینه‌سازی استفاده از دارایی‌های نقد شونده بهبود بخشند.

درحالی‌که بسیاری از بیمه‌گران میزان نقدینگی در سطح گروه و اشخاص حقیقی را بررسی می‌کنند، برخی تنها میزان نقدینگی در سطح گروه را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. همان‌طور که نهاد ناظر و هیئت‌مدیره به مدیریت ریسک توجه می‌کنند، بیشتر بیمه‌گران تمرکز و نظارت خود را بر روی سطوح گروه و اشخاص حقیقی متمرکز کرده‌اند. هر دو رویکرد مزایای خاص خود را دارند؛ تمرکز بر گروه در دسترس نبودن قابلیت تغییر نقدینگی را برجسته می‌کند، این در حالی است که تمرکز داخلی منجر به توسعۀ یک شاخص هشداردهنده می‌شود و در صورت کمبود زمان، از تأثیرات و تبعات آن جلوگیری می‌کند. چارچوب مدیریت ریسک نقدینگی بدون در نظر گرفتن یکی از سطوح، عملکرد مناسب آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین روشن است که تعاریف آزمون استرس باید با توان ریسک‌پذیری هم‌راستا باشد تا پایداری نقدینگی و چارچوب محدود آن تشریح شود.